Η κρίση δείχνει τη σαπίλα του καπιταλισμού

Αναδημοσίευση από το Ριζοσπάστη

Αντιλαϊκά μέτρα απ' άκρη σ' άκρη της Γης και οξύτατοι ανταγωνισμοί για τον επιμερισμό της ζημιάς από την καταστροφή κεφαλαίου

Η άρνηση της Γερμανίας να αυξηθεί το κεφάλαιο που διαθέτει ο Ευρωπαϊκός Μηχανισμός, στο 1 τρισ. ευρώ από 750 δισ. που ισχύει σήμερα, αλλά και η διαφωνία της στην επανέναρξη του προγράμματος αγοράς ομολόγων από την Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα, αντανακλούν τους ισχυρούς ανταγωνισμούς στο εσωτερικό της ΕΕ, καθώς βρίσκεται ήδη σε εξέλιξη η διαδικασία της ήπιας χρεοκοπίας, για χώρες όπως η Ελλάδα. Ταυτόχρονα, το βάθος της καπιταλιστικής κρίσης γεννάει διαρκώς καινούρια δεδομένα, που υπερβαίνουν τις διαθέσεις, τους συμβιβασμούς και τις αποφάσεις του  πολιτικού προσωπικού του κεφαλαίου.

Χαρακτηριστικό ως προς αυτό είναι το γεγονός ότι, λίγες μόνο μέρες μετά τη Σύνοδο Κορυφής της 21ης Ιούλη, ο πρόεδρος της Κομισιόν, Ζ. Μπαρόζο, σε επιστολή του προς τους Ευρωπαίους ηγέτες, προτρέπει για «μια γοργή επαναξιολόγηση όλων των στοιχείων που αφορούν το ταμείο στήριξης» της Ευρωζώνης, έτσι ώστε αυτό «να μπορεί με αποτελεσματικό τρόπο να αποτρέψει τη μετάδοση της κρίσης χρέους σε μεγαλύτερες οικονομίες της περιοχής, όπως η Ιταλία και η Ισπανία». Ο ίδιος ζήτησε να εξεταστούν λύσεις, όπως η αύξηση του κεφαλαίου που θα διαθέτει ο Ευρωπαϊκός Μηχανισμός.

Επί της ουσίας, η Γερμανία, που βρίσκεται στο ψηλότερο σκαλί της ιμπεριαλιστικής πυραμίδας στην ΕΕ, προσπαθεί να περιορίσει την έκθεσή της στη ζημιά από την ελεγχόμενη (μέχρι στιγμής) καταστροφή κεφαλαίου, ζητώντας ταυτόχρονα επιτάχυνση των διαρθρωτικών ανατροπών σε όλα τα κράτη - μέλη της Ευρωζώνης, προκειμένου να ενισχυθεί η ανταγωνιστικότητα των μονοπωλίων, αλλά και του ευρώ, ως παγκόσμιου αποθεματικού, έναντι του δολαρίου.

Το στόχο αυτό αντανακλά και η πρόταση που κατέθεσε την Τρίτη ο υπουργός Οικονομίας και αναπληρωτής καγκελάριος της Γερμανίας, Φίλιπ Ρέσλερ, ο οποίος ζήτησε τη δημιουργία ενός «συμβουλίου σταθερότητας», που θα έχει τη δυνατότητα να επιβάλλει κυρώσεις σε χώρες «που δε διαχειρίζονται σωστά τα οικονομικά τους». Ο Γερμανός αξιωματούχος έκανε λόγο για «τεστ ανταγωνιστικότητας», με κριτήριο μεταξύ άλλων την «ευελιξία των αγορών εργασίας», ώστε όταν μία χώρα αποτυγχάνει, να υπάρχουν κυρώσεις, τις οποίες «θα μπορούσε να επιβάλλει αυτόματα ένα νέο συμβούλιο ευρωπαϊκής σταθερότητας, χωρίς να αντιμετωπίζει την "απειλή" πολιτικών πιέσεων».

«Κουρεύουν» τα ελληνικά ομόλογα

Μέσα σ' αυτό το κλίμα, η δεύτερη μεγαλύτερη τράπεζα της Γερμανίας, η Commerzbank, εμφάνισε χτες μείωση κερδών για το δεύτερο τρίμηνο, λόγω της διαγραφής ελληνικών ομολόγων. Τα καθαρά κέρδη μειώθηκαν κατά 93%, 24 εκατ. ευρώ, έναντι 352 εκατ. ευρώ το αντίστοιχο τρίμηνο του 2010. Η πτώση ξεπερνά τις προβλέψεις των αναλυτών, που ήθελαν τη βουτιά να φθάνει κατά μέσον όρο μέχρι τα 34,4 εκατ. ευρώ. Οπως έγινε γνωστό, η Commerzbank, κατά το διάστημα αυτό, προχώρησε σε διαγραφή ελληνικού χρέους, ύψους 760 εκατ. ευρώ, «κουρεύοντας» επί της ουσίας τις αποδόσεις που προσδοκούσε από το ελληνικό χρέος που κρατούσε στα χέρια της με τη μορφή ομολόγων.

Ανάλογη τακτική ακολούθησαν η BNP Paribas SA, η Deutsche Bank και άλλες ευρωπαϊκές τράπεζες, οι μεγαλύτερες των οποίων εκτιμάται ότι θα επιμεριστούν ζημιές ύψους 20,6 δισ. ευρώ από το «κούρεμα» του ελληνικού χρέους, έχοντας βέβαια απομυζήσει πολλαπλάσια ποσά από τη συμμετοχή τους διαχρονικά στο δανεισμό του ελληνικού κράτους. Σύμφωνα εξάλλου με τον οικονομικό Τύπο, η Deutsche Bank «καθάρισε» το χαρτοφυλάκιό της από κρατικά ομόλογα που θεωρούνται επικίνδυνα, έχοντας ήδη απαλλαγεί από το 70% των ομολόγων Ελλάδας, Πορτογαλίας, Ιρλανδίας, Ισπανίας και Ιταλίας που κατείχε στις αρχές του χρόνου. Ενδεικτικό είναι ότι η έκθεση της τράπεζας σε ιταλικά ομόλογα περιορίστηκε το πρώτο εξάμηνο του έτους από τα 8 δισ. ευρώ στα 996 εκατ. ευρώ.

Στον απόηχο των διαρροών ότι η Γαλλία είναι η επόμενη χώρα που θα απολέσει το επόμενο διάστημα τον μέγιστο βαθμό αξιολόγησης από τους καπιταλιστικούς οίκους, ο Γάλλος Πρόεδρος, Ν. Σαρκοζί, προήδρευσε χτες σύσκεψης στο Παρίσι με τη συμμετοχή υπουργών και του διοικητή της γαλλικής Κεντρικής Τράπεζας, με θέμα την κατάσταση που διαμορφώνεται στην παγκόσμια οικονομία. Η κρίση βαθαίνει στη δεύτερη μεγαλύτερη καπιταλιστική οικονομία της Ευρωζώνης, στην οποία η βιομηχανική παραγωγή υποχώρησε περισσότερο από ό,τι ανέμεναν οι οικονομολόγοι τον Ιούνη. Πιο συγκεκριμένα, η παραγωγή υποχώρησε κατά 1,6% σε σχέση με το Μάη, σύμφωνα με την εθνική στατιστική υπηρεσία Insee, ενώ οι οικονομολόγοι είχαν προβλέψει πτώση 0,7%.

Με δεδομένα τα παραπάνω, η γαλλική κυβέρνηση οξύνει την επίθεση στο λαό. Οπως αποφασίστηκε στη χτεσινή σύσκεψη, η κυβέρνηση θα ανακοινώσει στις 24 Αυγούστου τις «οριστικές αποφάσεις» με τις οποίες θα υλοποιήσει τις δεσμεύσεις που έχει αναλάβει για τη μείωση του δημοσιονομικού ελλείμματος. Θα προηγηθεί κυβερνητική σύσκεψη στις 17 Αυγούστου, στο πλαίσιο της επεξεργασίας του προϋπολογισμού του 2012, για την οριστικοποίηση των επόμενων αντιλαϊκών μέτρων.

Την ίδια ώρα στη Μ. Βρετανία, ο διοικητής της Τράπεζας της Αγγλίας, Μέρβιν Κινγκ, εξέφραζε την ανησυχία του για την «απώλεια της δυναμικότητας της ανάκαμψης στη βρετανική οικονομία» και πρότεινε στην κυβέρνηση «να λάβει τα μέτρα εκείνα που θα δώσουν μεγαλύτερη ώθηση στην οικονομία στην περίπτωση που οι προοπτικές επιδεινωθούν περαιτέρω». Αντίστοιχα, στην Ιταλία, ο πρωθυπουργός Σίλβιο Μπερλουσκόνι αναμένεται την επόμενη βδομάδα να παρουσιάσει το νέο αντιλαϊκό πακέτο μέτρων, το οποίο, μεταξύ άλλων, περιλαμβάνει την επιτάχυνση της διαδικασίας αύξησης του ορίου ηλικίας συνταξιοδότησης για τις γυναίκες που εργάζονται στον ιδιωτικό τομέα, στα 65 χρόνια, όπως και στον ιδιωτικό τομέα.

Σε Κίνα, ΗΠΑ και Κύπρο

Στην Κίνα, το εμπορικό πλεόνασμα εκτινάχθηκε τον Ιούλη στα 31,5 δισ. δολάρια, που είναι το υψηλότερο επίπεδο των δύο τελευταίων ετών, καθώς οι εξαγωγές διαμορφώθηκαν σε επίπεδο - ρεκόρ. Οι παραγγελίες αυξήθηκαν 20,4% σε σχέση με το προηγούμενο έτος, ενώ οι αναλυτές ανέμεναν αύξηση κατά 17%. Οι εισαγωγές σημείωσαν άνοδο 22,9%, ενώ συνολικά το πλεόνασμα υπερέβη τις εκτιμήσεις για 27,4 δισ. δολάρια. Συνολικά, οι εξαγωγές διαμορφώθηκαν στα 175,1 δισ. δολάρια και οι εισαγωγές στα 143,6 δισ. δολάρια. Η χώρα με τις μεγαλύτερες εξαγωγές παγκοσμίως αντιμετωπίζει την απειλή της εξασθένισης της ζήτησης από την Ευρώπη μέχρι τις ΗΠΑ και την Ιαπωνία, λόγω της κρίσης που ταλανίζει τα συγκεκριμένα ιμπεριαλιστικά κέντρα.

Την ίδια ώρα στις ΗΠΑ, η Κεντρική Τράπεζα ανακοίνωσε το βράδυ της Τρίτης τα σχέδιά της να αφήσει το βασικό της επιτόκιο κοντά στο μηδέν για τα επόμενα τουλάχιστον δύο χρόνια, υποβαθμίζοντας σημαντικά τις εκτιμήσεις της για την αμερικανική οικονομία. Στην ανακοίνωσή τους οι αξιωματούχοι της Fed αναφέρουν συγκεκριμένα πως η αδύναμη οικονομία θα επιβάλει τα υπερβολικά χαμηλά επιτόκια «έως τουλάχιστον τα μέσα του 2013». Παράλληλα, σε μια προσπάθεια να αποπροσανατολίσουν τη συζήτηση από την ουσία της καπιταλιστικής κρίσης, παρατηρητές στις ΗΠΑ κάνουν λόγο για τη διεξαγωγή ερευνών σχετικά με ενδεχόμενη διαρροή από τη «Standard & Poors» της υποβάθμισης της αμερικανικής οικονομίας πριν από την επίσημη ανακοίνωση.

Παράλληλα, σε δημοσκόπηση των «Reuters»/«Ipsos», που δημοσιεύθηκε χτες, το 73% των Αμερικανών πιστεύει ότι οι ΗΠΑ βρίσκονται σε «λάθος δρόμο», ενώ μόλις το 21% απάντησε ότι η χώρα κινείται προς τη σωστή κατεύθυνση. Επίσης, το 47% των ερωτηθέντων πιστεύει πως τα «χειρότερα έρχονται» στην αμερικανική οικονομία.

Στην Κύπρο, τέλος, παρουσιάστηκε χτες σε Επιτροπή της Βουλής το πακέτο μέτρων, με το οποίο, σύμφωνα με τον κυβερνητικό εκπρόσωπο, Στ. Στεφάνου, η κυβέρνηση θα προωθήσει «ουσιαστικές διαρθρωτικές αλλαγές για εξορθολογισμό των δημοσίων οικονομικών, με κυριότερο μέτρο τη σταδιακή κατάργηση των επαγγελματικών σχεδίων συνταξιοδότησης στον ευρύτερο δημόσιο τομέα και την άμεση ένταξη των νεοεισερχομένων στο Ταμείο Κοινωνικών Ασφαλίσεων».

Μεταξύ άλλων, επιδιώκεται να απομείνει ένα μόνο συνταξιοδοτικό ταμείο, από το οποίο θα συνταξιοδοτούνται όλοι με τα ίδια κριτήρια, ενώ οι εν ενεργεία δημόσιοι υπάλληλοι θα αυξήσουν τη συνεισφορά τους για τη συνταξιοδότησή τους. Ακόμα, ο υπολογισμός της σύνταξης θα γίνεται στο εξής με βάση τον μέσο όρο των μισθών των τελευταίων 30 μηνών, αντί του τελευταίου μισθού. Για τα μέτρα υπήρξαν αντιδράσεις από τα κόμματα της αντιπολίτευσης, τα οποία καταγγέλλουν ότι αναιρέθηκαν τα συμφωνηθέντα με την κυβέρνηση από τις 15 Ιούλη. Σύμφωνα εξάλλου με το «Ρόιτερς», ο οίκος «Fitch» υποβάθμισε χτες την πιστοληπτική ικανότητα της Κύπρου, στη βαθμίδα ΒΒΒ από A-, βλέποντας αρνητικές προοπτικές στην κυπριακή οικονομία.