" Σχετικά με τα λεγόμενα αναδυόμενα υποκείμενα. Η επικαιρότητα του επαναστατικού χαρακτήρα της εργατικής τάξης και το πρωτοπόρο τμήμα της"- Μέρος 2o

ΑΛΛΑΓΕΣ ΣΤΟΝ ΚΟΣΜΟ ΤΗΣ ΕΡΓΑΣΙΑΣ

Βάσει της επιστημονικοτεχνικής επανάστασης, οι αστοί και μικροαστοί ιδε­ολόγοι αποτιμούν την αυτοματοποίηση και τη ρομποτοποίηση της διαδικασίας παραγωγής ως την αριθμητική μείωση της εργατικής τάξης, καθώς και «το τέλος της εργασίας». Αυτή η θεωρία προβάλλεται απευθείας από τα ιδεολογικά κέντρα του κεφαλαίου, κυρίως μετά την αντεπανάσταση στην ΕΣΣΔ και στο σοσιαλι­στικό στρατόπεδο, με εκπροσώπους όπως ο Τζ. Ρίφκιν, που αναφέρει για παρά­δειγμα ότι ο τομέας των υπηρεσιών δεν αποτελεί κομμάτι της εργατικής τάξης και οδηγεί στο ουτοπικό άκρο της πλήρους αυτοματοποίησης της παραγωγής και στην εξαφάνιση του προλεταριάτου. Ωστόσο, όπως αποδεικνύεται στο «Κεφά­λαιο», οι μηχανές δεν παράγουν πρόσθετη αξία, μόνο η απλήρωτη εργασία τη<: span="">

Σχετικά με αυτά τα ζητήματα συζητήθηκαν οι αλλαγές που παρατηρούνται στον κόσμο ι ης εργασίας. Αυτές οι αλλαγές συμπεριλαμβάνουν, εκτός από τη λεγόμενη εκχώρηση διαδικασιών σε τρίτους, το outsoursing, το offshoring, την επι­στροφή στη δουλειά με το κομμάτι κτλ. Κάθε αλλαγή στην οργάνωση του κό­σμου της εργασίας, κάθε νέα τάση προκαλούσε πάντα συζητήσεις τέτοιου είδους, όπως για παράδειγμα ο φορντισμός, ο τεηλορισμός, ο τογιοτισμός, η μέθοδος just in time, η maquila, που έφεραν όχι μόνο την ενίσχυση της κεντρικού ρόλου της εργατικής τάξης στη διαδικασία παραγωγής, αλλά και την ιδεολογική επίθεση από πλευράς της αστικής σκέψης.

Πολλές από αυτές τις παρατηρήσεις είναι μονομερείς. Για παράδειγμα, η με­ταφορά επιχειρήσεων πραγματικά φαίνεται να αφήνει ορισμένες περιοχές σε κα­τάσταση κοινωνικής ερήμωσης, αλλά αυτό από την άλλη οδηγεί μια άλλη πε­ριοχή σε μεγαλύτερη συγκέντρωση, μεγαλύτερη βιομηχανική ανάπτυξη, πιο ελ­κυστική για το κεφάλαιο, σύμφωνα με το βασικό νόμο του μέγιστου κέρδους. Για έναν τοπικό παρατηρητή η βιομηχανία εξαφανίζεται, αλλά παρατηρώντας το πα­γκόσμιο πανόραμα συμβαίνει ακριβώς το αντίθετο, υπάρχει μια αύξηση στον αριθμό των ατόμων που εργάζονται για ένα μισθό σε κάποια δραστηριότητα που συνδέεται με τη βιομηχανία. Ωστόσο υπό νέες μορφές.

Όσον αφορά την εκχώρηση διαδικασιών σε τρίτους και τη σχετική μείωση της εργατικής τάξης στη βιομηχανία σε σχέση με άλλους τομείς και στρώματα εργαζομένων εν γένει, θα πρέπει κατ' αρχάς να αναθεωρηθούν οι στατιστικές. Η αστική στατιστική κατηγοριοποιεί χωρίς να ακολουθεί επιστημονικά, ταξικά κρι­τήρια και περιπλέκει τα πράγματα. Αυτό που κάνει περισσότερη εντύπωση είναι η επιμονή με την οποία οι αστικές στατιστικές υπηρεσίες συμπεριλαμβάνουν, για παράδειγμα, τον τομέα των τηλεπικοινωνιών, τις μεταφορές, τη δουλειάς σε απο­θήκες και την ενέργεια στις υπηρεσίες. Κατά δεύτερον όσον αφορά τις υπηρε­σίες, έχει αξία να θυμηθούμε τη μορφή του συλλογικού εργάτη που συνέλαβε ο Μαρξ στο «Κεφάλαιο». Με την άφιξη της μεταποίησης αρκεί η συμμετοχή σε έναν τομέα εργασίας που απαιτείται για τη δημιουργία των εμπορευμάτων ώστε να πάρει μέρος στη διαδικασία παραγωγής. Πολλές από τις εργασίες που συμπε­ριλαμβάνονται στις υπηρεσίες παρέχονται από επιχειρήσεις με τη μορφή της υπεργολαβίας, όπως για παράδειγμα η καθαριότητα, οι επισκευές, οι τραπεζα­ρίες στις βιομηχανίες κτλ. Δεν μπορεί λοιπόν να συμπεριληφθούν στο πεδίο των «υπηρεσιών», ενώνοντας τις τεχνητά με την εργασία που πραγματοποιείται στο εμπόριο, τη μη παραγωγική εργασία κτλ.

Σύμφωνα με τις στατιστικές της ΔΟΕ που αναφέρθηκαν προηγουμένως, δε φαίνεται η αύξηση στον τομέα των υπηρεσιών να είναι σε βάρος των βιομηχανι­κών εργατών. Η ανάπτυξη αυτού του τομέα γενικά οφείλεται στη διαρκή κατα­στροφή των τάξεων που συνδέονται με την ύπαιθρο, με την καταστροφή μικρών ιδιοκτητών και μεσαίων στρωμάτων. Αυτό δε συνιστά μείωση της εργατικής τά­ξης επειδή είναι μικρότερη σε σχέση με αυτούς τους εργαζόμενους, σημαίνει προ­λεταριοποίηση και προσέγγιση τους στην εργατική τάξη κι επομένως μεγαλύτε­ρη ικανότητα επιρροής και κινητοποίησης.

Αυτές και άλλες αλλαγές στον κόσμο της εργασίας δεν αλλάζουν το ρόλο της εργατικής τάξης. Συνεπάγονται ωστόσο ιδιαίτερα προβλήματα και προκλήσεις όσον αφορά τη συνδικαλιστική οργάνωση, τη δουλειά του κόμματος κτλ.

Το βασικό ζήτημα είναι ότι ενώ υπάρχει κεφάλαιο, δεν μπορεί να καταστρέ­ψει την κοινωνική δύναμη από την οποία εξαρτάται για να πολλαπλασιαστεί. Δεν μπορεί ούτε να δημιουργηθεί ούτε να αποκτηθεί υπεραξία χωρίς την παραγωγι­κή εργασία, χωρίς την εργατική τάξη. Είναι άλλο πράγμα η σωστή διαπίστωση ότι η αστική τάξη αναπτύσσει τις παραγωγικές δυνάμεις για να παράγει περισ­σότερο με λιγότερους εργάτες και άλλο πράγμα να γίνεται λόγος για εξαφάνιση ή για απώλεια του ρόλο που παίζει στην πάλη των τάξεων.