Γράφει ο Fred Weston
Σε μια πρόσφατη έκδοση του Economist (7 Απρ 2011) περιλαμβάνεται ένα άρθρο που διαμαρτύρεται για την «εξασθενημένη δημοτικότητα του καπιταλισμού". Δε χρειάζεται βέβαια να είναι κανείς ιδιαίτερα εφυής για να καταλάβει ότι τριάντα ή περισσότερα χρόνια περικοπών στην κοινωνική πρόνοια, εκτεταμένων ιδιωτικοποιήσεων και συνεχούς πίεσης στους εργασιακούς χώρους, αργά ή γρήγορα θα οδηγούσαν τους απλούς εργαζόμενους ανθρώπους στην αμφισβήτηση του συστήματος που είναι υπεύθυνο για αυτές τις πολιτικές, δηλαδή του καπιταλισμού.
Το άρθρο αυτό ξεκινάει ως εξής: «Η αύξηση του χρέους και η μείωση της παραγωγής είναι τα συνήθη μέτρα αποτίμησης του κόστους της οικονομικής κρίσης. Αλλά μια νέα παγκόσμια δημοσκόπηση δείχνει μια άλλη, ίσως πιο σοβαρή ζημιά: τη μειούμενη δημόσια υποστήριξη του καπιταλισμού.»(Η δημοσκόπηση στην οποία αναφέρεται το άρθρο είναι διαθέσιμη εδώ.)
Οι πιο έξυπνοι στρατηγοί του κεφαλαίου λαμβάνουν σοβαρά υπόψη τους τέτοιες δημοσκοπήσεις για έναν πολύ καλό λόγο. Καταλαβαίνουν ότι, εάν τα εκατομμύρια των ανθρώπων θεωρούν πως το σύστημά τους είναι καλό, δηλαδή παρέχει επαρκείς συνθήκες διαβίωσης και φαίνεται ικανό να εξασφαλίσει ένα καλό μέλλον, τότε αισθάνονται πως το σύστημά τους είναι ασφαλές. Η καπιταλιστική τάξη δεν κρατά στην εξουσία απλώς και μόνο με τον έλεγχο του κρατικού μηχανισμού, την αστυνομία, τον στρατό και τη δικαιοσύνη, τα μέσα μαζικής ενημέρωσης και το εκπαιδευτικό σύστημα.
Το άρθρο αυτό ξεκινάει ως εξής: «Η αύξηση του χρέους και η μείωση της παραγωγής είναι τα συνήθη μέτρα αποτίμησης του κόστους της οικονομικής κρίσης. Αλλά μια νέα παγκόσμια δημοσκόπηση δείχνει μια άλλη, ίσως πιο σοβαρή ζημιά: τη μειούμενη δημόσια υποστήριξη του καπιταλισμού.»(Η δημοσκόπηση στην οποία αναφέρεται το άρθρο είναι διαθέσιμη εδώ.)
Οι πιο έξυπνοι στρατηγοί του κεφαλαίου λαμβάνουν σοβαρά υπόψη τους τέτοιες δημοσκοπήσεις για έναν πολύ καλό λόγο. Καταλαβαίνουν ότι, εάν τα εκατομμύρια των ανθρώπων θεωρούν πως το σύστημά τους είναι καλό, δηλαδή παρέχει επαρκείς συνθήκες διαβίωσης και φαίνεται ικανό να εξασφαλίσει ένα καλό μέλλον, τότε αισθάνονται πως το σύστημά τους είναι ασφαλές. Η καπιταλιστική τάξη δεν κρατά στην εξουσία απλώς και μόνο με τον έλεγχο του κρατικού μηχανισμού, την αστυνομία, τον στρατό και τη δικαιοσύνη, τα μέσα μαζικής ενημέρωσης και το εκπαιδευτικό σύστημα.
Χρειάζεται επίσης να επηρεάζει τη συνείδηση εκατομμυρίων απλών εργαζόμενων και να τους κάνει να πιστεύουν ότι παρ 'όλες τις αδυναμίες του, ο καπιταλισμός είναι το καλύτερο από όλα τα πιθανά κοινωνικοοικονομικά συστήματα. Ωστόσο, ακόμη και ο έλεγχος του κράτους, των μέσων ενημέρωσης και του εκπαιδευτικού συστήματος δεν είναι αρκετά για να παραμείνουν ακλόνητες αυτές οι αντιλήψεις. Όλα τα άλλα μέσα ελέγχου θα καταρρεύσουν, αν το σύστημα δε θα είναι σε θέση να παρέχει τουλάχιστον ένα λογικό, ανεκτό επίπεδο διαβίωσης για την πλειοψηφία του λαού.
Οι εργαζόμενοι μπορούν να ανεχθούν πολλά, εφόσον μπορούν να πληρώνουν το ενοίκιο ή την υποθήκη τους, αν εξασφαλίζουν αρκετό φαγητό στο τραπέζι για τις οικογένειές τους, αν έχουν ένα αξιοπρεπές εκπαιδευτικό σύστημα, ένα σύστημα υγείας και ούτω καθεξής. Μπορούν να δεχτούν ακόμα και κάποιο βαθμό απώλειας των εν λόγω υπηρεσιών. Μπορούν να δεχτούν επίσης με βαριά καρδιά αυτά τους λένε οι ηγέτες του συνδικάτου ή του κόμματός τους που παρουσιάζουν τις σημερινές επιθέσεις ως "προσωρινές" και ως τίμημα που πρέπει να πληρωθεί προκειμένου τα πράγματα να βελτιωθούν στο μέλλον.
Το θέμα είναι ότι υπάρχει ένα όριο σε όλα αυτά. Αν μια τέτοια κατάσταση παρατείνεται, αν η απαίτηση προς τους εργαζόμενους για θυσίες επαναλαμβάνεται ξανά και ξανά, και αν την ίδια στιγμή ο κόσμος κλονίζεται από μια πανίσχυρη χρηματοπιστωτική κρίση, η οποία οδηγεί σε αύξηση της ανεργίας συνοδευόμενη από αύξηση του πληθωρισμού, τότε όλα τα μέσα που έχει στη διάθεσή η καπιταλιστική τάξη για να πείσει τους ανθρώπους ότι το σύστημά της είναι το καλύτερο δυνατό, δεν επαρκούν πλέον και τα πράγματα αρχίζουν να αλλάζουν.
Το φαινομενικά "απροσδόκητο" ξέσπασμα της Αραβικής επανάστασης είναι μια ένδειξη για αυτό, όπως είναι και τα μαζικά κινήματα στις προηγμένες καπιταλιστικές χώρες. Στη Γαλλία το φθινόπωρο είδαμε 3,5 εκατομμύρια ανθρώπους στους δρόμους διαμαρτυρόμενοι για τα μέτρα λιτότητας του Σαρκοζί. Στην Ελλάδα έχουμε δει τη μία γενική απεργία μετά την άλλη. Στη Βρετανία, στις 26 Μαρτίου είδαμε 500.000 με 800.000 εργαζόμενους στους δρόμους και τη διαμαρτυρία της νεολαίας ενάντια στις δρακόντειες πολιτικές λιτότητας Κάμερον. Αυτή ήταν η μεγαλύτερη διαδήλωση στην ιστορία της Βρετανίας που διοργανώθηκε από τα συνδικάτα. Στις ΗΠΑ, είδαμε τις θαυμάσιες κινητοποιήσεις στο Μάντισον του Ουισκόνσιν.
Αυτό που συμβαίνει στις Ηνωμένες Πολιτείες θα πρέπει να αποτελεί πραγματική πηγή ανησυχίας για την άρχουσα τάξη των ΗΠΑ. Αιφνιδιάστηκαν από τις επαναστάσεις στην Τυνησία και την Αίγυπτο, αλλά αυτό που είδαμε στο Ουισκόνσιν δείχνει ότι η επανάσταση δεν επηρεάζει μόνο τις αραβικές χώρες. Είναι στον αέρα, παντού.
Το άρθρο του Economist επισημαίνει ότι έχει σημειωθεί σημαντική αλλαγή στις απόψεις που διατυπώνονται στις ΗΠΑ: «Αυτή η τάση σημειώνεται όλο και πιο έντονα στη χώρα που θεωρούταν η επιτομή για την ελεύθερη επιχείρηση. Το 2002, το 80% των Αμερικανών συμφωνούσε πως ό,τι καλύτερο για τον κόσμο ήταν το σύστημα της ελεύθερης αγοράς. Μέχρι το 2010, αυτή η στήριξη είχε μειωθεί στο 59 %...." Η πιο απότομη πτώση σημειώθηκε πράγματι μεταξύ του 2009 και του 2010, όταν το ποσοστό αυτό από άνω του 70% έπεσε κάτω από το 60%.
Αυτό το ποσοστό, ωστόσο, προκύπτει ως μέσος όρος για όλες τις κοινωνικές τάξεις. Αν εξετάσει κανείς τις απόψεις των απλών εργαζόμενων, ιδίως εκείνων που ανήκουν στα πιο χαμηλά στρώματα, διαπιστώνεται μια ακόμα εντονότερη μεταστροφή των απόψεων. Το άρθρο συνεχίζει ως εξής: «οι φθίνουσες δυνάμεις του καπιταλισμού είναι ορατές στους Αμερικανούς που κερδίζουν κάτω από 20.000 δολάρια το χρόνο. Η υποστήριξή τους στην ελεύθερη αγορά μειώθηκε από 76% σε 44% σε ένα μόλις έτος. "
Οι εργαζόμενοι μπορούν να ανεχθούν πολλά, εφόσον μπορούν να πληρώνουν το ενοίκιο ή την υποθήκη τους, αν εξασφαλίζουν αρκετό φαγητό στο τραπέζι για τις οικογένειές τους, αν έχουν ένα αξιοπρεπές εκπαιδευτικό σύστημα, ένα σύστημα υγείας και ούτω καθεξής. Μπορούν να δεχτούν ακόμα και κάποιο βαθμό απώλειας των εν λόγω υπηρεσιών. Μπορούν να δεχτούν επίσης με βαριά καρδιά αυτά τους λένε οι ηγέτες του συνδικάτου ή του κόμματός τους που παρουσιάζουν τις σημερινές επιθέσεις ως "προσωρινές" και ως τίμημα που πρέπει να πληρωθεί προκειμένου τα πράγματα να βελτιωθούν στο μέλλον.
Το θέμα είναι ότι υπάρχει ένα όριο σε όλα αυτά. Αν μια τέτοια κατάσταση παρατείνεται, αν η απαίτηση προς τους εργαζόμενους για θυσίες επαναλαμβάνεται ξανά και ξανά, και αν την ίδια στιγμή ο κόσμος κλονίζεται από μια πανίσχυρη χρηματοπιστωτική κρίση, η οποία οδηγεί σε αύξηση της ανεργίας συνοδευόμενη από αύξηση του πληθωρισμού, τότε όλα τα μέσα που έχει στη διάθεσή η καπιταλιστική τάξη για να πείσει τους ανθρώπους ότι το σύστημά της είναι το καλύτερο δυνατό, δεν επαρκούν πλέον και τα πράγματα αρχίζουν να αλλάζουν.
Το φαινομενικά "απροσδόκητο" ξέσπασμα της Αραβικής επανάστασης είναι μια ένδειξη για αυτό, όπως είναι και τα μαζικά κινήματα στις προηγμένες καπιταλιστικές χώρες. Στη Γαλλία το φθινόπωρο είδαμε 3,5 εκατομμύρια ανθρώπους στους δρόμους διαμαρτυρόμενοι για τα μέτρα λιτότητας του Σαρκοζί. Στην Ελλάδα έχουμε δει τη μία γενική απεργία μετά την άλλη. Στη Βρετανία, στις 26 Μαρτίου είδαμε 500.000 με 800.000 εργαζόμενους στους δρόμους και τη διαμαρτυρία της νεολαίας ενάντια στις δρακόντειες πολιτικές λιτότητας Κάμερον. Αυτή ήταν η μεγαλύτερη διαδήλωση στην ιστορία της Βρετανίας που διοργανώθηκε από τα συνδικάτα. Στις ΗΠΑ, είδαμε τις θαυμάσιες κινητοποιήσεις στο Μάντισον του Ουισκόνσιν.
Αυτό που συμβαίνει στις Ηνωμένες Πολιτείες θα πρέπει να αποτελεί πραγματική πηγή ανησυχίας για την άρχουσα τάξη των ΗΠΑ. Αιφνιδιάστηκαν από τις επαναστάσεις στην Τυνησία και την Αίγυπτο, αλλά αυτό που είδαμε στο Ουισκόνσιν δείχνει ότι η επανάσταση δεν επηρεάζει μόνο τις αραβικές χώρες. Είναι στον αέρα, παντού.
Το άρθρο του Economist επισημαίνει ότι έχει σημειωθεί σημαντική αλλαγή στις απόψεις που διατυπώνονται στις ΗΠΑ: «Αυτή η τάση σημειώνεται όλο και πιο έντονα στη χώρα που θεωρούταν η επιτομή για την ελεύθερη επιχείρηση. Το 2002, το 80% των Αμερικανών συμφωνούσε πως ό,τι καλύτερο για τον κόσμο ήταν το σύστημα της ελεύθερης αγοράς. Μέχρι το 2010, αυτή η στήριξη είχε μειωθεί στο 59 %...." Η πιο απότομη πτώση σημειώθηκε πράγματι μεταξύ του 2009 και του 2010, όταν το ποσοστό αυτό από άνω του 70% έπεσε κάτω από το 60%.
Αυτό το ποσοστό, ωστόσο, προκύπτει ως μέσος όρος για όλες τις κοινωνικές τάξεις. Αν εξετάσει κανείς τις απόψεις των απλών εργαζόμενων, ιδίως εκείνων που ανήκουν στα πιο χαμηλά στρώματα, διαπιστώνεται μια ακόμα εντονότερη μεταστροφή των απόψεων. Το άρθρο συνεχίζει ως εξής: «οι φθίνουσες δυνάμεις του καπιταλισμού είναι ορατές στους Αμερικανούς που κερδίζουν κάτω από 20.000 δολάρια το χρόνο. Η υποστήριξή τους στην ελεύθερη αγορά μειώθηκε από 76% σε 44% σε ένα μόλις έτος. "
Έτσι, αυτό βλέπουμε τώρα είναι πως η πλειοψηφία των πιο χαμηλόμισθων εργαζόμενων στις ΗΠΑ δεν έχουν πλέον τις αυταπάτες που μπορεί να είχαν στο παρελθόν. Πρόκειται για μια σημαντική εξέλιξη για την κατάσταση στις Ηνωμένες Πολιτείες και δείχνει ότι αναμένονται περισσότεροι αγώνες σαν αυτούς που είδαμε στο Wisconsin.
Ίσως η άρχουσα τάξη των ΗΠΑ μπορεί να παρηγορείται με τα αντίστοιχα αποτελέσματα της Γαλλίας που αποκαλύπτουν ότι μόνο το 6% του γαλλικού πληθυσμού υποστηρίζει "θερμά" την ελεύθερη αγορά. Αυτή είναι μια περαιτέρω μείωση από το ήδη χαμηλό 8% του 2002. Αν προσθέσει κανείς αυτούς που «μερικώς συμφωνούν» με την ιδέα ότι ο καπιταλισμός είναι ένα ανώτερο σύστημα, το συνολικό ποσοστό ανέρχεται στο 30%, αλλά αποτελεί επίσης απότομη πτώση σε σχέση με το ποσοστό 42% του 2002. Αν προσθέσουμε σ' αυτά τα στοιχεία τα ποσοστά δημοτικότητας του Σαρκοζί που αποκαλύπτουν ότι μόνο το 29% του πληθυσμού είναι ευχαριστημένοι με την απόδοσή του - το χειρότερο ποσοστό αποδοχής του από τότε που ανέλαβε τα καθήκοντά του το 2007 - τότε μπορούμε να δούμε ότι ο γαλλικός καπιταλισμός αντιμετωπίζει επίσης μεγάλο πρόβλημα. Οι περισσότερες χώρες της Ευρώπης παρουσιάζουν παρόμοια εικόνα. Ακόμη και σε μια οικονομική δύναμη όπως η Ιαπωνία αποκαλύπτεται σημαντική μείωση της εμπιστοσύνης στο καπιταλιστικό σύστημα, όπου το 50% είτε «ισχυρά» ή «εν μέρει» διαφωνούν με την ιδέα ότι η οικονομία της αγοράς είναι το καλύτερο σύστημα.
Δεν είναι έκπληξη ότι η δημοσκόπηση δείχνει επίσης ότι οι χώρες στις οποίες μια σημαντική πλειοψηφία του πληθυσμού πιστεύει ότι ο καπιταλισμός λειτουργεί, είναι εκείνες που σήμερα αναπτύσσονται, όπως η Κίνα, η Βραζιλία και η Γερμανία. Στις δημοσκοπήσεις όμως δεν αναφέρεται τι θα συμβεί όταν οι οικονομίες τους αρχίσουν να επιβραδύνονται. Μπορούμε να προβλέπουμε με σιγουριά ότι οι απόψεις των ανθρώπων θα αλλάξουν σημαντικά και σε
αυτές τις χώρες, όπως έγινε στις ΗΠΑ και στο μεγαλύτερο μέρος της Ευρώπης.
Η δημοσκόπηση που αναφέρεται στον Economist έγινε από την GlobeScan. Ο πρόεδρός της Νταγκ Μίλερ φανέρωσε κάποια έκπληξη για τα αποτελέσματα, όταν είπε ότι: «Η Αμερική είναι το τελευταίο μέρος που θα περίμενε να δει κανείς μια τέτοια απότομη πτώση της εμπιστοσύνης στο σύστημα της ελεύθερης επιχείρησης. Αυτό δεν είναι καλή είδηση για τις επιχειρήσεις.» Πρόσθεσε επίσης ότι «η έρευνα δείχνει ότι οι αμερικάνικες επιχειρήσεις είναι κοντά στην απώλεια του κοινωνικού συμβολαίου με τη μέση αμερικάνικη οικογένεια που τους επέτρεψε να ακμάσουν σε ολόκληρο τον κόσμο. Θα χρειαστεί εμπνευσμένη ηγεσία για να αντιστραφεί αυτή η τάση.»
Ίσως η άρχουσα τάξη των ΗΠΑ μπορεί να παρηγορείται με τα αντίστοιχα αποτελέσματα της Γαλλίας που αποκαλύπτουν ότι μόνο το 6% του γαλλικού πληθυσμού υποστηρίζει "θερμά" την ελεύθερη αγορά. Αυτή είναι μια περαιτέρω μείωση από το ήδη χαμηλό 8% του 2002. Αν προσθέσει κανείς αυτούς που «μερικώς συμφωνούν» με την ιδέα ότι ο καπιταλισμός είναι ένα ανώτερο σύστημα, το συνολικό ποσοστό ανέρχεται στο 30%, αλλά αποτελεί επίσης απότομη πτώση σε σχέση με το ποσοστό 42% του 2002. Αν προσθέσουμε σ' αυτά τα στοιχεία τα ποσοστά δημοτικότητας του Σαρκοζί που αποκαλύπτουν ότι μόνο το 29% του πληθυσμού είναι ευχαριστημένοι με την απόδοσή του - το χειρότερο ποσοστό αποδοχής του από τότε που ανέλαβε τα καθήκοντά του το 2007 - τότε μπορούμε να δούμε ότι ο γαλλικός καπιταλισμός αντιμετωπίζει επίσης μεγάλο πρόβλημα. Οι περισσότερες χώρες της Ευρώπης παρουσιάζουν παρόμοια εικόνα. Ακόμη και σε μια οικονομική δύναμη όπως η Ιαπωνία αποκαλύπτεται σημαντική μείωση της εμπιστοσύνης στο καπιταλιστικό σύστημα, όπου το 50% είτε «ισχυρά» ή «εν μέρει» διαφωνούν με την ιδέα ότι η οικονομία της αγοράς είναι το καλύτερο σύστημα.
Δεν είναι έκπληξη ότι η δημοσκόπηση δείχνει επίσης ότι οι χώρες στις οποίες μια σημαντική πλειοψηφία του πληθυσμού πιστεύει ότι ο καπιταλισμός λειτουργεί, είναι εκείνες που σήμερα αναπτύσσονται, όπως η Κίνα, η Βραζιλία και η Γερμανία. Στις δημοσκοπήσεις όμως δεν αναφέρεται τι θα συμβεί όταν οι οικονομίες τους αρχίσουν να επιβραδύνονται. Μπορούμε να προβλέπουμε με σιγουριά ότι οι απόψεις των ανθρώπων θα αλλάξουν σημαντικά και σε
αυτές τις χώρες, όπως έγινε στις ΗΠΑ και στο μεγαλύτερο μέρος της Ευρώπης.
Η δημοσκόπηση που αναφέρεται στον Economist έγινε από την GlobeScan. Ο πρόεδρός της Νταγκ Μίλερ φανέρωσε κάποια έκπληξη για τα αποτελέσματα, όταν είπε ότι: «Η Αμερική είναι το τελευταίο μέρος που θα περίμενε να δει κανείς μια τέτοια απότομη πτώση της εμπιστοσύνης στο σύστημα της ελεύθερης επιχείρησης. Αυτό δεν είναι καλή είδηση για τις επιχειρήσεις.» Πρόσθεσε επίσης ότι «η έρευνα δείχνει ότι οι αμερικάνικες επιχειρήσεις είναι κοντά στην απώλεια του κοινωνικού συμβολαίου με τη μέση αμερικάνικη οικογένεια που τους επέτρεψε να ακμάσουν σε ολόκληρο τον κόσμο. Θα χρειαστεί εμπνευσμένη ηγεσία για να αντιστραφεί αυτή η τάση.»
Αυτή η απότομη στροφή στις απόψεις στη μεγαλύτερη και πιο ισχυρή χώρα του κόσμου αποτελεί καλό οιωνό για την ταξική πάλη το επόμενο διάστημα. Πέρασαν οι ημέρες που οι ΗΠΑ ήταν η χώρα του "αμερικανικού ονείρου", όπου ο καθένας υποτίθεται πως θα μπορούσε να επιτύχει με σκληρή δουλειά και προσπάθεια. Η πραγματικότητα επέστρεψε στις Ηνωμένες Πολιτείες και καμία ποσότητα «εμπνευσμένης ηγεσίας» δε θα λύσει αυτό το δίλημμα για την αστική τάξη των ΗΠΑ. Φυσικά, μπορούμε να σκεφτούμε ένα άλλο είδος "εμπνευσμένης ηγεσίας» που θα μπορούσε να κάνει τη διαφορά, μια πραγματική σοσιαλιστική ηγεσία του εργατικού κινήματος των ΗΠΑ που θα είναι σε θέση να κινητοποιήσει την τεράστια δύναμη των εργαζομένων στις ΗΠΑ. Αυτό είναι κάτι για το οποίο εργαζόμαστε!
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου