Σημαντικό κινηματογραφικό αφιέρωμα

«Απεργία»

Ολοκληρώνεται την Τετάρτη το κινηματογραφικό Φεστιβάλ για Οχτωβριανή Επανάσταση που διοργανώνει η «NEW STAR» στον Κινηματογράφο «CAPITOL ΖΕΦΥΡΟΣ» (Ιουλιανού και 3ης Σεπτεμβρίου, Αθήνα τηλ. 210.3462.677) με αφορμή την συμπλήρωση 95 χρόνων από την επανάσταση. Στο πλαίσιο του Φεστιβάλ προβλήθηκαν συνολικά 18 ταινίες και ντοκιμαντέρ σταθμοί της επανάστασης. Ταινίες που μαρτυρούν ότι ο κινηματογράφος ουδέποτε πραγμάτωσε τον κοινωνικό του ρόλο, τόσο όσο μετά την Οχτωβριανή Επανάσταση και το χτίσιμο του πρώτου σοσιαλιστικού κράτους στην Ιστορία. Μετά το μεγάλο Οχτώβρη, ο κινηματογράφος εκτινάχθηκε ως Τέχνη, υπήρξε επιβλητική και πρωτοποριακή για την παγκόσμια εξέλιξη της τέχνης των κινούμενων εικόνων.

Οπως έχει πει ο Νίκος Καζαντζάκης «Το χρέος, το θετικό, κάθε τίμιου σήμερα ανθρώπου είναι: η προσπάθεια να δημιουργηθεί ένας κόσμος καλύτερος, όπου να κυριαρχεί αυτό που λέμε φως ή Θεός ή ανήφορος. Την προσπάθεια τούτη, την ηρωική, τη μαρτυρική, ανέλαβε και πραγματοποιεί -αυτή είναι η φοβερή ιστορική της αποστολή- η Σοβιετική Ρουσία. Αυτή είναι σήμερα ο δημιουργικός στρόβιλος, το περιδινούμενο πυραχτωμένο νεφέλωμα, που διαμορφώνεται και συμπυκνώνεται ολοένα, και δημιουργεί -αυτή είναι πια η μόνη ελπίδα των ανθρώπων- το νέο καλύτερο κόσμο. Κι όλοι περιδινούμαστε πυραχτωμένοι μαζί της».

..

«Θωρηκτό Ποτέμκιν»

Οι ταινίες ως το τέλος του αφιερώματος την Τετάρτη 21/11 είναι:

ΑΠΕΡΓΙΑ (1924). Η ιστορία μιας απεργίας στη Ρωσία του 1921 που πνίγεται βίαια στο αίμα από την τσαρική αστυνομία, ενέπνευσε τον Αϊζενστάιν στο να κάνει το πρώτο αριστούργημά του. Μεταφέρει στη μεγάλη οθόνη τη συλλογική και μαζική δράση, σε αντίθεση με τον ατομικισμό και τα δράματα «τριγώνου» του αστικού σινεμά. Η ταινία είναι γεμάτη από τέτοιες οπτικές μεταφορές με αποκορύφωμα την τελική σεκάνς της σφαγής των απεργών, που αντιπαραβάλλεται με τις εικόνες από ένα σφαγείο.

ΘΩΡΗΚΤΟ ΠΟΤΕΜΚΙΝ (1925). Το «Θωρικτό Ποτέμκιν» είναι η πρώτη ταινία του Αϊζενστάιν στην οποία πρωτοεφάρμοσε τις πρωτοποριακές για την εποχή απόψεις του για το «δυναμικό μοντάζ» και το «μοντάζ των εντυπώσεων». Αποτέλεσαν την πρώτη ολοκληρωμένη απόπειρα δημιουργίας μιας «κινητικής - οπτικής αισθητικής», βασισμένη στη διαλεκτική - πέρα και πάνω από κλασικότροπη αισθητική των παραδοσιακών τεχνών.

ΟΚΤΩΒΡΗΣ (1925) του Σ. Αϊζενστάιν (1927) γυρίστηκε με αφορμή τα δέκα χρόνια από τη ρώσικη Επανάσταση του 1917. Η ταινία στέκεται σε κρίσιμες καμπές της πορείας προς την επανάσταση: Την επιστροφή του Λένιν από την εξορία, το άμεσο κάλεσμα για σοσιαλιστική επανάσταση και όχι για στήριξη της προσωρινής κυβέρνησης, αλλά και την απάντηση των μπολσεβίκων στο πραξικόπημα του Κορνίλοφ, που δε δίστασαν να στηρίξουν τον Κερένσκι απέναντι στον Κορνίλοφ.

«Ο άνθρωπος με την κινηματογραφική μηχανή»

ΤΡΙΑ ΤΡΑΓΟΥΔΙΑ ΓΙΑ ΤΟΝ ΛΕΝΙΝ (1934). Είναι το πρώτο οπτικοακουστικό ντοκουμέντο, όπου το οπτικό και το ακουστικό μέρος δε λειτουργούν αυτόνομα αλλά συμπληρωματικά. Ολοι οι ήχοι έχουν γραφτεί ανεξάρτητα από την εικόνα, αλλά μονταρίστηκαν σε σχέση με αυτήν. Μοναδική εξαίρεση, ο λόγος της εργάτριας - χτίστριας που μιλάει φάτσα στο φακό, και που είναι σπάνιο κομμάτι γνήσιου σινεμά - βεριτέ. Η ταινία δομείται στη βάση τριών λαϊκών τραγουδιών από τις εκατοντάδες που γράφτηκαν από αγνώστους τις πρώτες δυο δεκαετίες του σοβιετικού καθεστώτος για να υμνήσουν την προσωπικότητα του Λένιν.

Ο ΑΝΘΡΩΠΟΣ ΜΕ ΤΗΝ ΚΙΝΗΜΑΤΟΓΡΑΦΙΚΗ ΜΗΧΑΝΗ (1929). Η ταινία του Βερτόφ παρουσιάζει τη ζωή στην πόλη της Οδησσού και άλλες πόλεις της Σοβιετικής Ενωσης. Από το χάραμα ως το σούρουπο, βλέπουμε τους πολίτες στη δουλειά και στη διασκέδαση. Η κάμερα εστιάζεται τόσο σε άψυχα πράγματα, όπως οι μηχανές και οι λειτουργίες τους, όσο και σε έμψυχα, όπως ζώα και άνθρωποι με τις δραστηριότητές τους.

ΑΡΣΕΝΑΛ - ΤΟ ΟΠΛΟΣΤΑΣΙΟ (1929). Από τα τελευταία μεγάλα αριστουργήματα του σοβιετικού κινηματογράφου. Το σενάριο εμπνέεται από την ένοπλη εξέγερση του Οπλοστασίου του Κιέβου το 1918. Ο Ντοβζένκο ανοίγει την ταινία με ένα θαυμάσιο πρόλογο που δείχνει τις επιπτώσεις του πολέμου του 1914 στην Ουκρανία. Η φτώχεια βασιλεύει παντού, τα χωράφια παράγουν αδύναμα σιτηρά, στα χαρακώματα οι στρατιώτες εξεγείρονται κι εγκαταλείπουν τις θέσεις τους. Πρόκειται για μια από τις σημαντικότερες ταινίες του βωβού σοβιετικού κινηματογράφου και ίσως για την πιο όμορφη ταινία του Ντοβζένκο.

ΘΥΕΛΛΑ ΣΤΗΝ ΑΣΙΑ (1928). Είναι η τελευταία μεγάλη δημιουργία του Πουντόβκιν. Η δράση της ταινίας τοποθετείται στις αρχές του 1920. Ο αγγλικός στρατός που κατέχει τη Μογγολία εκμεταλλεύεται και τυραννά το λαό. Οι Αμερικανοί έμποροι αγοράζουν σε εξευτελιστικές τιμές τα πολύτιμα γουναρικά των κυνηγών. Ενας νεαρός κυνηγός, ο Μπερ, ύστερα από ένα επεισόδιο με έναν Αμερικανό έμπορο, καταφεύγει σε μια ομάδα παρτιζάνων που πολεμούν ενάντια στα στρατεύματα της ξένης επέμβασης στη Μογγολία. Ο Μπερ επαναστατεί ενάντια στην απανθρωπιά των κατακτητών και ξεσηκώνει όλο το λαό.

Ο ΠΡΩΤΟΣ ΔΑΣΚΑΛΟΣ, 1966. Σκηνοθεσία: Αντέι Μιχάλκοφ - Κονσταλόφσκι. Ενας νέος της Κομσομόλ, φτάνει στην Κιργιζία, αμέσως μετά τη νίκη της επανάστασης, για να αναλάβει ως δάσκαλος. Θέλει να διδάξει τις καινούριες ιδέες. Θα έρθει όμως αντιμέτωπος με αυτούς που ακόμη παραμένουν προσκολλημένοι στο παλιό. Μόνο ένα ορφανό παιδί, θα μαγευτεί από το δάσκαλο και τις γνώσεις του. Το «παλιό» και το «καινούριο» δηλαδή, η σύγκρουση ανάμεσα στην πρόοδο και την αντίδραση.

Η ΜΑΝΑ, 1926. Σκηνοθεσία: Βσέβολοντ Πουντόβνικ. Σενάριο: Μαξίμ Γκόργκι. Η ιστορία εκτυλίσσεται στις αρχές του 20ού αιώνα στη Ρωσία, καθώς οι εντάσεις μεταξύ του κράτους και των επαναστατών. Ο χαρακτήρας της μάνας γίνεται το ανυποψίαστο εργαλείο για τη σύλληψη του επαναστάτη γιου της κι με αυτό τον τρόπο γίνεται μέλος του εργατικού κινήματος, έχοντας ως στόχο την απόδρασή του.

Ο ΛΕΝΙΝ ΖΕΙ, ΙΣΤΟΡΙΚΑ ΝΤΟΚΟΥΜΕΝΤΑ 1969, αποκαταστημένη κόπια 1990 (0:27:00). Σκηνοθεσία: Μ. Ρομ, Μ. Σλαβίνσκαϊα. Η περίοδος της ζωής του Λένιν από 1918 έως 1921: Το συνέδριο για τη Σχολική Παιδεία, την εντυπωσιακή παρέλαση του Κόκκινου Στρατού το 1918 και το 1919, το δεύτερο συνέδριο του Κομιντέρν το 1920, και το τρίτο συνέδριο του Κομιντέρν το 1921.

Β.Ι. ΛΕΝΙΝ, ΣΕΛΙΔΕΣ ΜΙΑΣ ΜΕΓΑΛΕΙΩΔΟΥΣ ΖΩΗΣ 1958 (0:30:00). Σκηνοθεσία: Σ. Πουμπιάνσκαϊα. Σενάριο: Σ. Ντρομπασένκο. Σπάνιες σκηνές με ηχογραφημένη φωνή του Λένιν από την περίοδο του Εθνικού Πολέμου 1921.

Ο ΛΕΝΙΝ ΚΑΙ Ο ΧΡΟΝΟΣ, 1980 (0:58:00) έγχρωμη. Σενάριο/Σκηνοθεσία: Λ. Κρίστη. Μία ταινία για την εφαρμογή των ιδεών του Λένιν στη σύγχρονη ζωή των πολιτών της Σοβιετικής Ενωσης. Η απόπειρα δολοφονίας του Λένιν από την Φάνι Καπλάν, οι αναμνήσεις του κοντινού φίλου και συνεργάτη του Λένιν Μποντς - Μπρουέβιτς, η πρώτη Επαναστατική εφημερίδα «Ισκρα», οι πρώτοι νόμοι της νέας Ρωσίας, η ομιλία του Λ. Μπρέζνεβ στο ΧΧΙ Συνέδριο του Κομμουνιστικού Κόμματος.

ΤΟ ΔΥΣΚΟΛΟ ΠΟΣΤΟ ΤΟΥ ΕΠΑΝΑΣΤΑΤΗ, Ο ΡΟΛΟΣ ΤΟΥ ΛΕΝΙΝ ΣΤΗΝ ΕΠΑΝΑΣΤΑΣΗ 1917. 1982. Σκηνοθεσία: Ι. Βεσαράμποβ. Σενάριο: Ε. Ιάκοβλεφ. Η ταινία εστιάζεται στην προσφορά του Λένιν στην Επανάσταση του 1917 και στην ίδρυση του Σοβιετικού Κράτους, απεικονίζει τα μέρη που πέρασε τα χρόνια της εξορίας και παρουσιάζει χειρόγραφα του Λένιν και παρακολουθεί τα γεγονότα της ημέρας της Επανάστασης.

Σ.Αδαμίδου (Ριζοσπάστης)