Τα
προηγούμενα χρόνια στη φάση της κρίσης,
η τεράστια επίθεση στα εργατικά-λαϊκά
δικαιώματα, στον μισθό, συνολικά στους
όρους ζωής των λαϊκών στρωμάτων
συνοδεύτηκε από μια τάση απαξίωσης του
κράτους και των θεσμών του. Στο στόχαστρο
της λαϊκής αγανάκτησης μπήκαν οι
κυβερνήσεις και τα υπουργεία, το
κοινοβούλιο, τη αστυνομία κ.λπ. Αυτή
όμως η εναντίωση δεν είχε ταξικά
χαρακτηριστικά, δεν πήρε πιο βαθύ
αντικαπιταλιστικό χαρακτήρα με αποτέλεσμα
να είναι εύκολα ενσωματώσιμη.
Φυσικά
σε όλη αυτή τη φάση δρούσαν δυνάμεις
μέσα και έξω από το κίνημα που είχαν
στόχο να παρεμποδίσουν το αυθόρμητο
αυτό αίσθημα να συναντηθεί με την
ανατρεπτική πολιτική πρόταση του ΚΚΕ.
Η επιδίωξή τους ήταν η οργή να εκτονώνεται
σε ανώδυνα για το σύστημα κανάλια, να
κατηγορούνται οι “υποτακτικοί” της
τρόικας, οι διεφθαρμένοι πολιτικοί, τα
λαμόγια, ακόμα και το μείγμα της λιτότητας…
όλα εκτός πάντως από τον ίδιο τον
καπιταλισμό και την εξουσία του.
Τέτοια
προσφορά είχε και ο ΣΥΡΙΖΑ πολύ πριν
ακόμα εκλεγεί στην κυβέρνηση εμφανιζόμενος
ως “καλύτερος διαχειριστής” που θα
αποκαταστήσει τις “αδικίες” και τη
“δημοκρατία”. Από τις 25 Γενάρη και μετά
ωστόσο έχει ενταθεί η προπαγάνδα από
την συγκυβέρνηση ΣΥΡΙΖΑ-ΑΝΕΛ και τα
προσκείμενα σε αυτήν ΜΜΕ, με σκοπό την
αποκατάσταση του κύρους του αστικού
κράτους και της εμπιστοσύνης των λαϊκών
στρωμάτων στο ίδιο και στους θεσμούς
του, την αστική δημοκρατία γενικά. Είναι
χαρακτηριστικές οι δηλώσεις Τσίπρα
όπως «ΕίμασΕτε
κάθε λέξη από το Σύνταγμα αυτής της
χώρας και αυτό θα υπηρετήσουμε μέχρι
τέλους» ή «Αν
νιώθουμε για κάτι περήφανοι, είναι γιατί
επέστρεψε η αξιοπρέπεια, επέστρεψε η
Δημοκρατία στον τόπο που γεννήθηκε».
Τι είναι όμως το κράτος; Ποια η σχέση του με τη δημοκρατία;
Το
κράτος από την γέννησή του αποτελεί
στην ουσία του ένα σύνολο μηχανισμών
άσκησης βίας και εξαναγκασμού για τη
διατήρηση της εξουσίας της κάθε φορά
άρχουσας τάξης. Ήταν αποτέλεσμα του
χωρισμού της κοινωνίας σε τάξεις και
υπάρχει για να διατηρεί την ταξική
καταπίεση, για να μένουν οι εκμεταλλευτές
εκμεταλλευτές και οι εκμεταλλευόμενοι
εκμεταλλευόμενοι. Το σύνολο των θεσμών
του έχουν ταξικό-καταπιεστικό χαρακτήρα.
Η
δημοκρατία δεν είναι παρά μία μορφή
άσκησης της κρατικής εξουσίας. Για
παράδειγμα η αρχαία αθηναϊκή δημοκρατία
ήταν μια από τις μορφές του δουλοκτητικού
κράτους, ενώ υπήρξαν και η ολιγαρχία, η
τυρρανία κλπ. Η δουλοκτητική δημοκρατία
της αρχαίας Αθήνας αναγνώριζε ως πολίτες
με δικαιώματα μόνο τους δουλοκτήτες
ενώ η μεγάλη πλειοψηφία της κοινωνίας
που αποτελούνταν από δούλους δεν είχε
κανένα απολύτως δικαίωμα.
Η
σύγχρονη αστική δημοκρατία δεν έχει
φυσικά σε τίποτα να κάνει με την αρχαία
δουλοκτητική δημοκρατία, άσχετα από
αυτά που λέει ο ΣΥΡΙΖΑ και διάφοροι
άλλοι “αρχαιόπληκτοι”. Επομένως για
να γίνει ουσιαστική συζήτηση για το
κράτος και τη δημοκρατία, πρέπει να
προσδιορίζουμε κάθε φορά για ποιανού
το κράτος και τη δημοκρατία μιλάμε.
Το
κράτος στον καπιταλισμό είναι κράτος
της αστικής τάξης,
εξασφαλίζει την κυριαρχία του κεφαλαίου
σε όλη την κοινωνία και βασικά πάνω
στους παραγωγούς όλου του κοινωνικού
πλούτου, την εργατική τάξη. Εκφράζει
τα γενικά και μακροχρόνια συμφέροντα
της αστικής τάξης, άσχετα με ποια μορφή
ασκείται η εξουσία.
Η
αστική κοινοβουλευτική δημοκρατία
είναι η πιο τυπική-συνηθισμένη μορφή
του αστικού κράτους στην οποία τείνουν
αργότερα ή γρηγορότερα όλα τα καπιταλιστικά
κράτη του κόσμου. Το στοιχείο αυτό έχει
αντικειμενική βάση. Έχει να κάνει με το
ότι ο καπιταλισμός για την ανάπτυξή του
είχε ανάγκη την εμφάνιση του εργάτη που
είναι ελεύθερος να πουλάει την εργατική
του δύναμη, που δεν είναι δεμένος
καταναγκαστικά σε ένα μέσο παραγωγής.
Το κεφάλαιο στην ανάπτυξή του συνένωσε
την εργατική τάξη στη μεγάλη
κοινωνικοποιημένη παραγωγή, κοινωνικοποίησε
συνολικά την ζωή. Έδωσε εφόδια και
γνώσεις στην εργατική τάξη, την έκανε
ποιο παραγωγική για τις ανάγκες τις
κερδοφορίας του.
Με
λίγα λόγια η ανάπτυξη της εργατικής
δύναμης που είχε ανάγκη το κεφάλαιο για
την κερδοφορία του, χρειαζόταν και τις
αντίστοιχες μορφές άσκησης της εξουσίας.
Η αντικειμενική αυτή εξέλιξη οδήγησε
αργά ή γρήγορα την εργατική τάξη μέσα
από σκληρούς αγώνες να αποκτήσει τυπικά
ίσα πολιτικά δικαιώματα, να έχει δικαίωμα
ψήφου. Η τυπική αυτή ισότητα γίνεται
προκάλυμμα της πραγματικής ανισότητας
στην κοινωνία, δηλαδή της εκμετάλλευσης
των εργατών από μια χούφτα κεφαλαιοκράτες
που καρπώνονται τον κοινωνικό πλούτο.
Με το σύστημα της αστικής κοινοβουλευτικής
δημοκρατίας που βασίζεται στο γενικό
εκλογικό δικαίωμα όλων των “ίσων”
πολιτών η αστική τάξη εξασκεί την εξουσία
ασφαλέστερα, αφού δεν την ασκούν άμεσα
οι καπιταλιστές αλλά τα αστικά κόμματα,
το πολιτικό τους προσωπικό.
Η
αλλαγή κυβέρνησης αλλάζει τον χαρακτήρα
του κράτους; Μπορεί να γίνει πιο
δημοκρατικό;
Το
αστικό κράτος δεν είναι ένα “ουδέτερο”
εργαλείο που η αποστολή του εξαρτάται
από τις προθέσεις της εκάστοτε κυβέρνησης.
Έτσι και αλλιώς η κυβέρνηση είναι ένα
από τα όργανα του αστικού κράτους, και
όχι πάντα το πιο καθοριστικό. Το
αστικό κράτος αποτελείται από όργανα
και θεσμούς, έχει φανερές και κρυφές
λειτουργίες, που λειτουργούν ανεξάρτητα
από το ποιο ή ποια κόμματα βρίσκονται
στη διακυβέρνηση.
Αυτό του δίνει τη δυνατότητα να εξασφαλίζει
τα γενικά συμφέροντα της αστική τάξης.
Αυτό σημαίνει και η φράση που χρησιμοποιούν
οι αστοί και τα κόμματά τους (προσφάτως
και ο ΣΥΡΙΖΑ) ότι «το
κράτος έχει συνέχεια».
Άσχετα
λοιπόν από το ποιο κόμμα είναι στην
διακυβέρνηση, το κράτος παραμένει της
αστικής τάξης με σκοπό να διαιωνίσει
την εξουσία της, την καπιταλιστική
ιδιοκτησία και την εκμετάλλευση των
εργατών. Στην αστική δημοκρατία η
αναλογία ανάμεσα στο μαστίγιο και το
καρότο μπορεί να αλλάζει ανά περιόδους,
αλλά η ιστορική πείρα δείχνει πως μόλις
οξυνθεί κάπως σοβαρά η ταξική πάλη, το
αστικό κράτος δε διστάζει να χρησιμοποιήσει
τα πιο βίαια μέσα για να καταστείλει το
εργατικό λαϊκό κίνημα, άσχετα να με το
αν έχουμε σοσιαλδημοκρατική, φιλελεύθερη
κ.λπ. κυβέρνηση.
Έτσι λοιπόν και ο ΣΥΡΙΖΑ δεν αποκλείεται
να προβεί σε ορισμένους αστικούς
εκσυγχρονισμούς που όμως δεν θίγουν
την ουσία του κράτους. Τέτοια μέτρα
άλλωστε έχουν πάρει και άλλες κυβερνήσεις
στο παρελθόν, όπως ήταν π.χ. η αναγνώριση
της Εθνικής Αντίστασης από το ΠΑΣΟΚ
κ.ά.
Είναι
προκλητικός ο ισχυρισμός του ΣΥΡΙΖΑ
για αλλαγή του ρόλου της αστυνομίας,
του μηχανισμού που βρίσκεται στον
“πυρήνα” του αστικού κράτους. Με
ανακοινώσεις όπως «θέλουμε
μια αστυνομία στο πλευρό του πολίτη και
όχι απέναντί του»,
όπου μιλάει για εκδημοκρατισμό της
αστυνομίας, ισχυρίζεται ότι θα περιορίσει
τον ρόλο της στο κυνήγι της εγκληματικότητας,
του λαθρεμπορίου και των ναρκωτικών.
Αυτό που επιλέγει να κρύψει είναι ότι
υπάρχει ολόκληρο νομικό οπλοστάσιο,
εθνικό και ευρωενωσιακό, και αντίστοιχοι
μηχανισμοί επέμβασης απέναντι στις
κινητοποιήσεις της εργατικής τάξης,
τον κίνδυνο της “τρομοκρατίας” και
της “ριζοσπαστικοποίησης”. Μπορεί
προς το παρόν να αποσύρει κάποιες από
της αστυνομικές δυνάμεις στην πλατεία
Συντάγματος, αλλά αυτό δεν αλλάζει στο
παραμικρό τον κατασταλτικό ρόλο της
αστυνομίας.
Αντίστοιχα
και οι άλλοι θεσμοί του κράτους δεν
αλλάζουν χαρακτήρα, παρά τις επιμέρους
προσαρμογές που μπορεί να γίνουν. Για
παράδειγμα, το αστικό εκπαιδευτικό
σύστημα και οι βαθμίδες του (σχολείο,
Πανεπιστήμιο κ.λπ.) δεν μπορούν να είναι
παρά ένας μηχανισμός αναπαραγωγής και
διάδοσης της κυρίαρχης ιδεολογίας,
συνδεδεμένος με τις ανάγκες διαμόρφωσης
του κατάλληλου εργατικού δυναμικού που
θα εξυπηρετεί την καπιταλιστική
κερδοφορία. Είναι μέσο ιδεολογικού και
πολιτικού πειθαναγκασμού της εργατικής
τάξης από πολύ νεαρή ηλικία. Διδάσκει
την αστική αντίληψη και το κριτήριο για
τα πάντα. Ταυτόχρονα θα συνεχίσουν να
υπάρχουν οι ταξικοί φραγμοί στην
εκπαίδευση, οι αποσπασματικές γνώσεις,
ο ανορθολογισμός, η παραχάραξη της
ιστορίας κ.λπ.
Η
κοροϊδία περί αλλαγής της ΕΕ
Εδώ
ο εμπαιγμός φτάνει στο απόγειό του.
Λίγο-πολύ αυτό που λέει ο ΣΥΡΙΖΑ είναι
πως ο ερχομός του στην διακυβέρνηση
στην Ελλάδα θα φέρει προς το πιο φιλολαϊκό
μια διακρατική ιμπεριαλιστική ένωση.
Μία ένωση των αστικών τάξεων δηλαδή,
που συνασπίστηκαν-ενώθηκαν για να
ανταγωνιστούν από καλύτερη θέση τους
άλλους “παίχτες” στην παγκόσμια αγορά
και για να ξεζουμίζουν ακόμα πιο
αποτελεσματικά τους λαούς της.
Η
ΕΕ από την ίδρυσή της έχει ως στρατηγική
στόχευση την εξασφάλιση της κερδοφορίας
και της ανταγωνιστικότητας της οικονομίας
των κρατών-μελών. Αυτό συνεπάγεται
συμπίεση των εργατικών μισθών και
δικαιωμάτων. Οι ιδρυτικές αρχές της δεν
έχουν σε τίποτα να κάνουν με την αλληλεγγύη
μεταξύ των λαών της όπως λέει ο ΣΥΡΙΖΑ.
Ο σαθρός αυτός ισχυρισμός, που
επαναλαμβάνεται εδώ και δεκαετίες, έχει
στόχο να εγκλωβίσει τον λαό εντός των
τειχών της αστικής διαχείρισης και της
ΕΕ.
Αυτό
που κρύβεται πίσω από τα μεγάλα λόγια
περί αλλαγής της ΕΕ είναι οι πραγματικές
ενδοϊμπεριαλιστικές αντιθέσεις. Η
αντιπαράθεση στην ΕΕ εκφράζει τα
ανταγωνιστικά συμφέροντα των καπιταλιστικών
κρατών που την απαρτίζουν και άλλων που
εμπλέκονται. Η ουσία είναι πως η Ελλάδα
και οι χώρες (Ιταλία, Γαλλία) που χτυπήθηκαν
πιο σφοδρά από την καπιταλιστική
οικονομική κρίση έχουν ανάγκη να δίνουν
λιγότερα για την εξυπηρέτηση του κρατικού
χρέους ώστε να έχουν δυνατότητα να
τροφοδοτήσουν τα μονοπώλιά της και να
“σπρώξουν” την καπιταλιστική ανάκαμψη.
Η θέση τους αυτή τις οδηγεί σε “σύγκρουση”
με τη Γερμανία που ήταν ο κερδισμένος
από την υπάρχουσα κατάσταση. Το συμπέρασμα
είναι πως η όποια αλλαγή επέλθει στο
μείγμα της διαχείρισης σε επίπεδο ΕΕ
δεν έχει τίποτα να κάνει με τα λαϊκά
συμφέροντα.
Η
ιστορική προσφορά της σοσιαλδημοκρατίας
στον καπιταλισμό
Η
προσπάθεια του ΣΥΡΙΖΑ να αποκαταστήσει
την εμπιστοσύνη του λαού στους αστικούς
θεσμούς και το κράτος δεν είναι ούτε
νέο, ούτε ελληνικό φαινόμενο. Ιστορικά
ο ρόλος της σοσιαλδημοκρατίας (γιατί
τέτοιο κόμμα είναι ο ΣΥΡΙΖΑ) ήταν αυτός
της ενσωμάτωσης του εργατικού-λαϊκού
κινήματος στο σύστημα, της στοίχισής
του πίσω από τις επιδιώξεις της αστικής
τάξης, ακόμα και της ανοιχτής καταστολής
του (βλ.
Γερμανία 1919). Έχει αυτή την ικανότητα
λόγω της ιστορικής της καταβολής μέσα
από το ίδιο εργατικό επαναστατικό
κίνημα.
Τέτοιον
ρόλο έπαιξε στην Ελλάδα και το ΠΑΣΟΚ τη
δεκαετία του 1980, όταν για να αναρριχηθεί
στην κυβέρνηση μίλαγε για κοινωνικοποίηση
των εργοστασίων και σοσιαλισμό, διακήρυττε
πως θα διώξει της βάσεις των ΗΠΑ και του
ΝΑΤΟ, θα βγάλει την Ελλάδα από την ΕΟΚ.
Στην πράξη βέβαια υπηρέτησε στο έπακρο
τα συμφέροντα της αστικής τάξης.
Το
κρίσιμο ζήτημα σήμερα είναι το
εργατικό-λαϊκό κίνημα να μην γίνει
χειροκροτητής των κυβερνητικών επιλογών,
να μη στοιχηθεί πίσω από της αστικές
επιλογές. Αντίθετα ο λαός χρειάζεται
να βάλει της δικές του κόκκινες γραμμές,
να αγωνιστεί για την ανάκτηση των
απωλειών της περιόδου της κρίσης, να
διεκδικήσει με βάση τις σύγχρονες
ανάγκες του, να ανοίξει την προοπτική
για έναν άλλο δρόμο ανάπτυξης όπου με
την δική του εξουσία να σχεδιάζει και
να παράγει με κριτήριο το δικό του
συμφέρον.
ΠΗΓΗ: ΟΔΗΓΗΤΗΣ ΤΟΥ ΜΑΡΤΗ
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου