Οι ΗΠΑ, το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο, η Ευρωζώνη και οι πολύπλευροι ανταγωνισμοί

Ο εκπρόσωπος του Λευκού Οίκου, Τζος Ερνεστ, είπε ότι «τόσο οι ηγέτες της Ελλάδας όσο και οι ηγέτες των χωρών της Ευρωζώνης έχουν όλοι δείξει την ισχυρή προτίμησή τους να παραμείνει η Ελλάδα μέρος της νομισματικής τους ένωσης. Υπάρχουν πολλά στοιχεία της κοινής γνώμης που δείχνουν επίσης ότι Ελληνες συμμερίζονται αυτήν την άποψη, πάρα πολύ (...) είναι προς το συμφέρον όλων η Ελλάδα να επανέλθει στο δρόμο της ανάπτυξης και της βιωσιμότητας του χρέους», ηλεκτρονική «Καθημερινή» 2/7/2015,

Την ίδια ώρα, το ΔΝΤ έδινε στη δημοσιότητα την έκθεσή του για βιωσιμότητα του ελληνικού χρέους, εκτιμώντας ότι δεν είναι βιώσιμο και χρειάζεται μεγάλη αναδιάρθρωση.

Σύμφωνα με το ΔΝΤ, το κρατικό χρέος της Ελλάδας θα φτάσει στο 149,9% του ΑΕΠ το 2020, αντί για 124% του ΑΕΠ και στο 142,2% του ΑΕΠ το 2022, αντί για 110% του ΑΕΠ όπως εκτιμούσαν το Νοέμβρη του 2012. Στη μελέτη του συνεκτιμά τη μείωση των πρωτογενών πλεονασμάτων, αν ισχύσουν όπως καταλήχθηκε στις συζητήσεις θεσμών - κυβέρνησης δηλαδή 1% του ΑΕΠ για φέτος, 2% το 2016, 3% το 2017, 3,5% το 2018 και όλα τα επόμενα χρόνια και την πρόβλεψή του για την ανάπτυξη που δίνει ύφεση 1,2% του ΑΕΠ για το 2015, ανάπτυξη 2,8% το 2016, 4,4% το 2017 και 4,5% το 2018.

«Το Ταμείο προβλέπει ότι η Ελλάδα θα αντικαθιστά το φθηνό δανεισμό από την Ευρωζώνη με ακριβό δανεισμό από τις αγορές (6,5% επιτόκιο "για τις επόμενες δεκαετίες", όπως σημειώνει). "Δεδομένης της εύθραυστης δυναμικής του χρέους, περαιτέρω παραχωρήσεις είναι απαραίτητες για την ανάκτηση της βιωσιμότητας του χρέους", σημειώνει και προτείνει:

Α. Μέρκελ - Κρ. Λαγκάρντ - Ζ. Κ. Γιούνκερ - Μ. Ντράγκι στην πρόσφατη Σύνοδο Κορυφής της ΕΕ

Eurokinissi

Διπλασιασμό της περιόδου χάριτος στα 20 χρόνια (από 10 που είναι τώρα) των δανείων από την Ευρωζώνη.

• Διπλασιασμό του χρόνου αποπληρωμής των δανείων αυτών στα 40 έτη (από 20 που είναι σήμερα).
• Διατήρηση των υφιστάμενων χαμηλών επιτοκίων δανεισμού για τα νέα δάνεια ύψους 51,9 δισ. ευρώ που χρειάζεται η Ελλάδα έως το τέλος του 2018.

Με αυτά τα μέτρα, αν και το χρέος δε θα μειωθεί στα επίπεδα που προέβλεπε η απόφαση του Νοέμβρη του 2012 (124% του ΑΕΠ το 2020 και κάτω του 110% του ΑΕΠ το 2022), οι χρηματοδοτικές ανάγκες της χώρας θα είναι κατά μέσο όρο στο 10% του ΑΕΠ ετησίως στην περίοδο 2015 - 2045, που διασφαλίζει την εξυπηρέτηση του χρέους. Γι' αυτό και κατά το ΔΝΤ υπάρχουν "μεγάλες πιθανότητες" να είναι βιώσιμο».(«Καθημερινή», 3/7/2015).

Φινλανδοί και Γερμανοί διαφώνησαν με τη δημοσιοποίηση της μελέτης, γιατί εκτιμά ότι χρειάζεται γενναία αναδιάρθρωση του ελληνικού χρέους από τα κράτη - μέλη της Ευρωζώνης, ενώ δεν έχουν συμφωνηθεί τα μέτρα του προγράμματος και βέβαια δεν έχει ολοκληρωθεί η αξιολόγηση, και λένε ότι θα περιπλέξει τις συζητήσεις για την Ελλάδα. Τη δημοσιοποίηση της έκθεσης του ΔΝΤ υποστήριξε ο εκπρόσωπος των ΗΠΑ στο ΔΝΤ.

Η υπόθεση του χρέους...

Το θέμα δεν είναι καινούριο.Υπάρχει οξύτατη αντιπαράθεση ΔΝΤ - Κομισιόν γύρω από τη βιωσιμότητα του κρατικού χρέους της Ελλάδας και επιμονή από το ΔΝΤ για γενναία αναδιάρθρωση, (είναι μια μορφή «κουρέματος» και γίνεται με μείωση των επιτοκίων και επιμήκυνση του χρόνου αποπληρωμής).

Η κυβέρνηση επιμένει ότι χωρίς τη γενναία αναδιάρθρωση του χρέους το πρόγραμμα δεν είναι βιώσιμο. Πολύ περισσότερο, λένε, δεν μπορεί να υπάρξει ανάπτυξη. Καπιταλιστική ανάπτυξη εννοούν, δηλαδή κρατική χρηματοδότηση των επιχειρηματικών ομίλων για επενδύσεις, (χωρίς κρατική χρηματοδότηση δύσκολα γίνονται επενδύσεις για να δώσουν ώθηση στην ανάκαμψη), όπως βεβαίως και δημόσιες επενδύσεις σε υποδομές κυρίως, οι οποίες θα αξιοποιηθούν από τους καπιταλιστές, για να ανακάμψουν, να κερδοφορήσουν.

Επομένως, αυτή η στάση του ΔΝΤ για μη βιώσιμο χρέος και ότι χρειάζεται αναδιάρθρωση ταυτίζεται με την εκτίμηση της κυβέρνησης και τη διεκδίκησή της για αναδιάρθρωση του χρέους. Αλλά όλο το προηγούμενο χρονικό διάστημα, εν μέσω διαπραγματεύσεων, η κυβερνητική προπαγάνδα ήταν άκρως επιθετική κατά του ΔΝΤ. Αντιφατικό φαίνεται αλλά δεν είναι. Γιατί το ΔΝΤ επιμένει για γενναίες επίσης καπιταλιστικές αναδιαρθρώσεις, δηλαδή νέα αντεργατικά, αντιλαϊκά μέτρα όπως μειώσεις σε μισθούς και συντάξεις κ.λπ., (αυτό ήδη το έχει πει πολλές φορές και ο πρόεδρος της Κομισιόν), δηλαδή κι άλλο φτήνεμα της εργατικής δύναμης, φοροαπαλλαγές του κεφαλαίου, σε συνδυασμό με την εργαλειοθήκη του ΟΟΣΑ, δηλαδή απελευθερώσεις κ.λπ; Είναι μέτρα που συμβάλλουν στην αύξηση του ποσοστού κέρδους. Αλλά στη δοσμένη στιγμή η κυβέρνηση έχει αποφασίσει έμμεση μείωση του εργατικού εισοδήματος με αύξηση των έμμεσων φόρων (π.χ. ΦΠΑ), γιατί τη διευκολύνει να προπαγανδίζει ότι σταμάτησε τις μειώσεις σε μισθούς και συντάξεις και να έχει αληθοφανή επιχειρήματα υποταγής των εργαζομένων στην πολιτική του κεφαλαίου. Θα 'θελε να χρησιμοποιήσει ως σύμμαχο το ΔΝΤ, αλλά «δεν την παίρνει».

...η συνθετότητα των διεθνών καπιταλιστικών σχέσεων...

Στην προκειμένη περίπτωση, εμφανίζεται ένα πιο σύνθετο ζήτημα στην οξυμένη αντιπαράθεση ανάμεσα σε ΔΝΤ και Ευρωζώνη, με αφορμή την Ελλάδα, αλλά και την προοπτική των συζητήσεων με την κυβέρνηση για νέα συμφωνία.

Σύμφωνα με την ιστοσελίδα euro2day 3/7/2015, το ΔΝΤ με τη δημοσιοποίηση της έκθεσης για το χρέος της Ελλάδας, «επί της ουσίας λέει ότι για να δεχθεί να συμμετέχει σε μελλοντικό πρόγραμμα (κάτι το οποίο θέλει η Γερμανία) πρέπει να γίνουν δεκτοί οι δικοί του σκληρότατοι όροι. Η κ. Λαγκάρντ δείχνει πλέον ξεκάθαρα στην κ. Μέρκελ ότι δεν μπορεί να ζητεί τη συμμετοχή του Ταμείου και ταυτοχρόνως να αποφεύγει τη συζήτηση για το χρέος.

Η έκθεση του ΔΝΤ αναφέρεται στην αναποφασιστικότητα της ΕΕ να λειτουργήσει αποτελεσματικά και ξαναβάζει στο τραπέζι ακόμα και το "κούρεμα" των δανείων που έχουν δώσει τα κράτη - μέλη της ΕΕ στην Ελλάδα. Κάτι τέτοιο έχει απορριφθεί κατηγορηματικά από την ΕΕ και δη από το Βερολίνο». Γιατί καταστρέφονται κεφάλαια των κρατών της ΕΕ.

Το παραπάνω απόσπασμα δείχνει οξύτατους ανταγωνισμούς ΔΝΤ - Ευρωζώνης που αντανακλούν ανταγωνισμούς ΗΠΑ - Γερμανίας.

Φαίνεται όμως ότι αυτοί οι ανταγωνισμοί διαπλέκονται με τους ενδοκαπιταλιστικούς ανταγωνισμούς μέσα στις ΗΠΑ και μέσα στη Γερμανία. Για παράδειγμα, ενώ οι ΗΠΑ θέλουν την Ελλάδα μέσα στην Ευρωζώνη, εντούτοις η δημοσιοποίηση της έκθεσης του ΔΝΤ για το χρέος εναντιώνεται στην Ευρωζώνη. Επίσης, έχουν αυξηθεί τα δημοσιεύματα στον αστικό Τύπο που από τη μια μεριά λένε ότι η Αν. Μέρκελ πασχίζει για να μείνει η Ελλάδα στην Ευρωζώνη. Από την άλλη, διάφορα τραπεζικά στελέχη, ο ίδιος ο πρόεδρος των Γερμανών βιομηχάνων τάσσονται υπέρ του Grexit.

Αυτή η πραγματικότητα εκφράζεται και μέσα στο ΔΝΤ, αλλά αντανακλά και γενικότερους διεθνείς ανταγωνισμούς.

Σε άρθρο της «Καθημερινής», 1/7/2015, με αφορμή την μη πληρωμή των δόσεων του χρέους της Ελλάδας στο ΔΝΤ, αναφέρονται τα εξής: «Το κλίμα στο Διεθνές Νομισματικό Ταμείο είναι ανάστατο (...) μεταξύ των στελεχών αλλά και στο εκτελεστικό συμβούλιο υπάρχουν διαφορετικές απόψεις για το πώς έφτασαν εδώ. Ο επικεφαλής του Ευρωπαϊκού Τμήματος Πόουλ Τόμσεν, που χειρίζεται προσωπικά τα ελληνικά προγράμματα από την έναρξή τους, βρίσκεται στο στόχαστρο - και μαζί του η φήμη του ίδιου του οργανισμού. Ο διευθυντής διεθνών οικονομικών του αμερικανικού Συμβουλίου Διεθνών Σχέσεων (CFR), Μπεν Στάιλ, τονίζει ότι η μη πληρωμή του ΔΝΤ από την Ελλάδα δοκιμάζει την αξιοπιστία του Ταμείου και αναμένεται να επιταχύνει τη στροφή των αναπτυσσόμενων χωρών προς εναλλακτικές λύσεις. Η αμερικανική κυβέρνηση πιέζει το Ταμείο να επιδείξει ευελιξία, αντιμέτωπη και με τα δικά της προβλήματα: Οι Ρεπουμπλικανοί μπλοκάρουν την αλλαγή των ποσοστώσεων στο ΔΝΤ επικαλούμενοι μείωση της επιρροής των ΗΠΑ σε αυτό (...) η μη πληρωμή του ΔΝΤ από την Ελλάδα είναι μια αποτυχία ολόκληρης της Ευρωζώνης».

Τι δείχνουν τα παραπάνω; Κόντρες μέσα στις ίδιες τις ΗΠΑ. Οι Ρεπουμπλικανοί μπλοκάρουν την αλλαγή των ποσοστώσεων που συζητούν οι Δημοκρατικοί. Τα δύο κόμματα εκφράζουν και ιδιαίτερα συμφέροντα διαφορετικών τμημάτων του αμερικάνικου κεφαλαίου. Αντιθέσεις μέσα στο ίδιο το εκτελεστικό συμβούλιο εκφράζουν οι διαφορετικές απόψεις για την Ελλάδα, που σημαίνει έκφραση αντίθετων καπιταλιστικών συμφερόντων διεθνώς. Κόντρες με την Ευρωζώνη με κάθε αφορμή, (η Ευρωζώνη ευθύνεται για τη μη πληρωμή του ΔΝΤ από την Ελλάδα, ο Τόμσεν ευθύνεται κ.λπ.).

Εχει ακόμη μεγαλύτερη σημασία η εκτίμηση του διευθυντή διεθνών οικονομικών του αμερικανικού Συμβουλίου Διεθνών Σχέσεων (CFR), περί αξιοπιστίας του Ταμείου και στροφή των λεγόμενων αναπτυσσόμενων χωρών σε άλλες λύσεις. Ηδη η 6η Σύνοδος των BRICS (Βραζιλία, Ρωσία, Ινδία, Κίνα και Νότια Αφρική) που, στη Φορταλέζα της Βραζιλίας, αποφάσισε τη δημιουργία Αναπτυξιακής Τράπεζας, αλλά και Αποθεματικού Ταμείου.

Οι BRICS προχώρησαν σ' αυτό το βήμα λόγω έλλειψης συμμετοχής τους στην παγκόσμια διακυβέρνηση, ιδιαίτερα στην Παγκόσμια Τράπεζα και το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο, δήλωσε ο Αρβιντ Σουμπραμανιάν, υψηλόβαθμος εταίρος στο Ιδρυμα Πέτερσον για τη Διεθνή Οικονομία.

...και η διεθνής οικονομία που δε λέει να ανακάμψει

Εκτός όλων των παραπάνω, δεν πρέπει να μας διαφεύγει ότι η κατάσταση στην παγκόσμια οικονομία δεν εξελίσσεται καλά. Τα «δικά τους προβλήματα» που λένε οι Ρεπουμπλικάνοι στις ΗΠΑ είναι τα σημάδια επιβράδυνσης της οικονομίας τους. Επίσης, η οικονομία της Κίνας επιβραδύνεται, το ίδιο και των Ρωσίας, Βραζιλίας, Νότια Αφρικής, αλλά και στην Ευρωζώνη η κατάσταση δεν είναι καλή. Η ανάκαμψη υπολογίζεται σε 1% για το 2015, η μεταποίηση, βασικά η βιομηχανία σε Γερμανία, Γαλλία, Ιταλία είναι στάσιμη, το δε χρέος και της Γαλλίας και της Ιταλίας είναι πάνω από 2 τρισ. ευρώ καθεμιάς. Στη δε Ελλάδα η ανάκαμψη 0,6% το 2014 έχει πισωγυρίσει σε ύφεση. Το ΔΝΤ εκτιμά την κατάσταση της οικονομίας της Ελλάδας, (για υποβάθμισή της μιλά), ως τον κυριότερο παράγοντα για τη μη βιωσιμότητα του χρέους και έχει δίκιο.

Βεβαίως και η Ευρωζώνη προωθεί αλλαγές στη λειτουργία της έτσι ώστε να θωρακιστεί όσο μπορεί απέναντι στις οικονομικές κρίσεις σε συνδυασμό με τη δυνατότητα να δρα ως ενιαία οντότητα στους διεθνείς ανταγωνισμούς σε όφελος του ευρωενωσιακού κεφαλαίου. Ετσι προχωρά σε οικονομική και πολιτική εμβάθυνση. Είναι και αυτός ένας λόγος τόσο στην όξυνση των ανταγωνισμών με ΔΝΤ και ΗΠΑ, αλλά και της τακτικής της απέναντι στην Ελλάδα. Για «σφίξιμο» πάει και όχι για «χαλάρωση». Σκληρό πυρήνα συγκροτεί και δεν είναι σίγουρο ότι τώρα η Ελλάδα χωρά σ' αυτόν.

Σε τέτοιες συμπληγάδες δοκιμάζονται λύσεις για την καπιταλιστική Ελλάδα και πιθανότητες της μιας (παραμονή στην Ευρωζώνη) ή της άλλης, (Grexit, διπλό νόμισμα κ.λπ.), λύσεις για την καπιταλιστική ανάκαμψη.

Οποιαδήποτε λύση υπάρξει μετά το δημοψήφισμα, είτε συνεχιστούν οι διαπραγματεύσεις και καταλήξουν σε συμφωνία, είτε τα «σπάσουν» οριστικά και γίνει το Grexit, σε όλες τις περιπτώσεις και εκδοχές, αυτοί που χάνουν και χρεοκοπούν είναι η εργατική τάξη και τα άλλα φτωχά λαϊκά στρώματα. Καμιά απ' αυτές τις εκδοχές δεν είναι σε όφελος του λαού, δε συνιστούν φιλεργατική - φιλολαϊκή λύση. Ακριβώς γιατί δεν υπάρχει διέξοδος, λύση σε όφελος του λαού, αφού όλες είναι μέσα στα τείχη του καπιταλιστικού δρόμου.

Ι