Με αφορμή τις προγραμματικές δηλώσεις της κυβέρνησης για την Παιδεία

Επειδή πολλά γράφονται για κοσμογονία αλλαγών στην Παιδεία, αλλά και επειδή η ηγεσία του υπουργείου Παιδείας στις προγραμματικές δηλώσεις της έντυσε το λόγο της με μαρξίζουσα χρυσόσκονη και αναφορές σε κομμουνιστές παιδαγωγούς, έχει σημασία να δούμε την ουσία. Και η ουσία είναι ότι όλες οι αιτίες που γεννούν άθλιες συνθήκες μόρφωσης για τα παιδιά του λαού είναι εδώ, και η νέα συγκυβέρνηση ΣΥΡΙΖΑ - ΑΝΕΛ δεν μπορεί και δεν θέλει να τις αντιμετωπίσει. Και έχουμε καθήκον απέναντι σε κάθε κυβέρνηση που αναλαμβάνει την αστική διαχείριση να βρισκόμαστε με όλες μας τις δυνάμεις στο ρόλο του οργανωτή των λαϊκών αγώνων, να εξηγούμε με πειστικά επιχειρήματα τη σχέση οικονομίας - εκπαιδευτικής πολιτικής, να αναδεικνύουμε τι φέρνει για τη νεολαία και το λαό η στρατηγική ένταξη της Ελλάδας στους ιμπεριαλιστικούς οργανισμούς, την Ευρωπαϊκή Ενωση, τον ΟΟΣΑ, κ.ά.

Οι μεταρρυθμίσεις είναι εδώ

Τόσα χρόνια με νόμους, προεδρικά διατάγματα, υπουργικές αποφάσεις, κ.ά., τα ΑΕΙ λειτουργούν σαν επιχειρήσεις, δηλαδή κρίνονται κατά πόσο προσελκύουν χορηγούς, βάζουν δίδακτρα, οι φοιτητές μετά το πτυχίο αναγκάζονται να δίνουν εξετάσεις επί εξετάσεων, πιστοποιήσεων μήπως και μπορέσουν να δουλέψουν στο επάγγελμά τους. Και αυτά δεν είναι προϊόντα του μνημονίου. Η νέα κυβέρνηση αποδέχεται το ευρωενωσιακό κεκτημένο όμως. Η παράδοση της περιουσίας των ΑΕΙ σε ιδιώτες μέσω Νομικού Προσώπου Ιδιωτικού Δικαίου, είναι εδώ. Το ελάχιστο χρονικό όριο για τη λήψη πτυχίου στα τρία έτη, που οδηγεί σε κάθετη πτώση το επίπεδο των προπτυχιακών σπουδών που υπάρχουν σήμερα και διαλύει ό,τι έχει απομείνει από το επιστημονικό αντικείμενο σε προπτυχιακό επίπεδο, είναι εδώ. Η αποτίμηση όλων των ειδών των σπουδών με όρους πιστωτικών μονάδων, είναι εδώ. Η υποβάθμιση των σπουδών στα ΤΕΙ και η μετατροπή τους σε προγράμματα κατάρτισης είναι εδώ.

Ο νόμος, λοιπόν, που λέει ο κ. Μπαλτάς ότι θα αντικαταστήσει τον νόμο - πλαίσιο θα περιέχει τη στρατηγική της ΕΕ και του ΟΟΣΑ για τα πανεπιστήμια - ΤΕΙ. Αλλωστε, γι' αυτό δεν βρήκε τίποτα να πει ο κατά τ' άλλα λαλίστατος υπουργός Παιδείας. Και πώς να πει άλλωστε; Μήπως δεν είναι ο ίδιος ο ΟΟΣΑ στον οποίο στρέφεται πιο αποφασιστικά η συγκυβέρνηση ΣΥΡΙΖΑ - ΑΝΕΛ για να προχωρήσει σε νέες μεταρρυθμίσεις που πρότεινε, για την Ελλάδα, την ταχεία πρόοδο όσον αφορά την αξιολόγηση των εκπαιδευτικών ιδρυμάτων και των καθηγητών, να γίνουν πιο αυτόνομα και υπεύθυνα τα σχολεία, την εφαρμογή των νόμων που ήδη ισχύουν και την ολοκλήρωση της προγραμματισμένης εξωτερικής αξιολόγησης των ανώτατων ιδρυμάτων;

Η εξαγγελία για τα Συμβούλια Διοίκησης που μένουν μέχρι να φύγουν και το κλείσιμο του ματιού, όμως, σε μια πιο ορθολογική λειτουργία τους, σύμφωνα και με τα αμερικανικά πρότυπα, δείχνει το δρόμο της κυβέρνησης. Γι' αυτό άλλωστε προχωρά σε μια ορισμένη αναδιάταξη των συμμαχιών της στο εσωτερικό των πανεπιστημίων, που το τελευταίο διάστημα διαταράχθηκε.

Για τα προβλήματα λειτουργίας στην Εκπαίδευση και την αντιμετώπισή τους

Η κατάσταση στην Εκπαίδευση είναι εκρηκτική. Γι' αυτό το λόγο, άλλωστε, το ΚΚΕ ήδη από το 2012 είχε καταθέσει Επίκαιρη Επερώτηση συνολικά «Για τα οξυμένα προβλήματα στους χώρους της Εκπαίδευσης», προτάσσοντας άμεσα ζητήματα ανακούφισης που το ίδιο το κίνημα διεκδικούσε. Προφανώς και δεν βλέπουμε κανέναν λόγο να κάνουμε βήμα πίσω από αυτές τις διεκδικήσεις, όμως έχει παράλληλα αξία να θυμίσουμε τη γραμμή, την αντίληψη που στήριζε αυτά τα αιτήματα. Και το λέμε αυτό γιατί η σημαία του λαού που γράφει «δεν θα πληρώσει ο λαός τα σπασμένα της κρίσης», σημαίνει ότι δεν μπορεί να γίνει ανεκτή ούτε ένα λεπτό η λογική που βάζει κατά κόρον η ηγεσία του υπουργείου Παιδείας ακόμα και γι' αυτά τα φλέγοντα ζητήματα, η λογική δηλαδή που λέει «στο μέτρο του δυνατού και ανάλογα με την πορεία των δημοσιονομικών της χώρας». Αλήθεια; Τι διαφορετικό έλεγε ο Λοβέρδος, χωρίς όμως να το πασπαλίζει με αριστερή και μαρξίζουσα χρυσόσκονη;

Τόσα χρόνια, μαθητές, γονείς και εκπαιδευτικοί παλεύουν να μειωθεί η αναλογία μαθητή / εκπαιδευτικού ανά τάξη στο 1/20. Τόσα χρόνια περιμένουν εκατοντάδες διοριστέοι του ΑΣΕΠ να προσληφθούν. Τόσα χρόνια τα σχολεία παγώνουν στο πρώτο κρύο, οι σχολικές επιτροπές πληρώνουν πετρέλαιο και φυσικό αέριο κανονικά ενώ οι εφοπλιστές φοροαπαλλάσσονται. Τι θα γίνει με τα σχολεία που έκλεισαν; Θα ανοίξουν άμεσα ή θα επανεξεταστεί η λειτουργία τους στον αιώνα τον άπαντα; Ακόμα και τα σωστά και δίκαια αιτήματα για την επαναπρόσληψη των διαθέσιμων εκπαιδευτικών υιοθετούνται με την προϋπόθεση να κοπούν οι αντίστοιχες πιστώσεις προσλήψεων για το 2015! Και ας πάμε και στο ζήτημα του υποσιτισμού των παιδιών. Θα αποτελέσει πάρτι για τις απανταχού ΜΚΟ ή θα δοθούν χρήματα για τη στήριξη δημόσιων δομών ακόμα και με επιμερισμό δαπανών από το ΕΣΠΑ 2014 - 2020;

Με τους φοιτητές που δεν μπορούν να παρακολουθήσουν τις σπουδές εκτός τόπου κατοικίας τους, τι θα γίνει άραγε; Είναι σήμερα οξυμένη ανάγκη και όχι πολυτέλεια, να επιστρέψουν τα περίπου 150 εκατομμύρια ευρώ που «κουρεύτηκαν» από την περιουσία πανεπιστημίων - ΤΕΙ. Είναι άμεση ανάγκη να αξιοποιηθούν τα κτίρια της ακίνητης περιουσίας των ιδρυμάτων και του Δημοσίου ως εστίες και όχι για επιχειρηματικούς σκοπούς, να ενοικιαστούν άμεσα δωμάτια σε ξενοδοχεία για όσους έκαναν αίτηση και δεν πήραν δωμάτια στις εστίες, να διευρυνθεί άμεσα το δικαίωμα σε όλους τους φοιτητές και σπουδαστές για δωρεάν σίτιση και μετακίνηση. Τέλος, πρέπει άμεσα να λυθεί το πρόβλημα των μετεγγραφών και όχι να γίνουν πιο αυστηροί οι όροι, όπως δήλωσε ο κ. υπουργός.

Το «δημοκρατικό σχολείο» του ΟΟΣΑ και της Ευρωπαϊκής Ενωσης

Η κυβέρνηση λέει ότι η αξιολόγηση που έχει τιμωρητικό, ιεραρχικό χαρακτήρα θα καταργηθεί. Ομως, η αποτίμηση της εκπαιδευτικής διαδικασίας με τους όρους που η Ευρωπαϊκή Ενωση και ο ΟΟΣΑ θέτουν, προφανώς θα παραμείνει. Από τις ομιλίες των δύο υπουργών ούτε μία νύξη δεν έγινε για βασικά ζητήματα, όπως: Θα ρίξουν στα σχολεία την ευθύνη για τα οικονομικά τους, για τα αναλυτικά προγράμματα; Θυμίζουμε άλλωστε πως η έκθεση του ΟΟΣΑ για την Ελλάδα τονίζει ως πρόβλημα ότι η ευθύνη για τα αναλυτικά προγράμματα, το διορισμό εκπαιδευτικών, τα βιβλία, το σχολικό πρόγραμμα, κ.τ.λ. είναι υψηλά κεντρικά ελεγχόμενη.

Φυσικά, θα αντιτείνει κάποιος: Μα καταργείται η τράπεζα θεμάτων, δεν είναι θετικό αυτό; Το θετικό μέτρο για κατάργηση της τράπεζας θεμάτων δεν μπορεί να αναιρέσει την αιτία του φροντιστηρίου, πόσο μάλλον όταν η προοπτική που ανοίγει η συγκυβέρνηση ΣΥΡΙΖΑ - ΑΝΕΛ για το Λύκειο είναι η ολόιδια με αυτή των προηγούμενων αστικών κυβερνήσεων.

Τι σημαίνει άραγε «αυτόνομος μορφωτικός ρόλος του Λυκείου», σύνθημα που συναντάμε αυτούσιο στις προγραμματικές δηλώσεις για την Παιδεία της Διαμαντοπούλου το 2009 και του Αρβανιτόπουλου του 2012, και γιατί παραμένει αποσπασμένο από τη βασική - γενική εκπαίδευση και διατηρείται ως ξεχωριστό σχολείο μετά το Δημοτικό και το Γυμνάσιο; Ενα πράγμα σημαίνει: Εκπαιδευτική βαθμίδα προετοιμασίας και προεπιλογής για τα ΑΕΙ.

Το περίφημο Ενιαίο Λύκειο Θεωρίας και Πράξης που διακηρύττει ο ΣΥΡΙΖΑ αποδεικνύει ότι το ζήτημα του υποχρεωτικού χαρακτήρα του 12χρονου σχολείου φτάνει μέχρι το Γυμνάσιο, αφού στην πράξη κρατάνε απέξω τη Λυκειακή βαθμίδα. Τίθεται ένα ερώτημα λοιπόν: Γιατί δε γίνεται άμεση επέκταση της υποχρεωτικότητας του σχολείου στα δώδεκα χρόνια με παράλληλη κατάργηση κάθε μέτρου που επιτρέπει την παιδική εργασία από τα 15 έτη;

Ακόμα παραπέρα, το ζήτημα του ενιαίου χαρακτήρα του σχολείου αντιμετωπίζεται με επίκεντρο την άρση της διάκρισης Γενικής - Τεχνικής εκπαίδευσης στο επίπεδο του Λυκείου, λύση που αναπαράγει την αντίθεση αυτή, καθώς γίνεται λόγος για ενοποίηση βασικά των δύο τύπων σχολείου σε ένα χώρο, όπως ακριβώς δείχνει και η περίφημη πείρα των Πολυκλαδικών Σχολείων που επικαλείται η κυβέρνηση.

Κι αφού, λοιπόν, ο κ. Κουράκης έχει στο νου του τα παιδιά των τελευταίων θρανίων, ας μας πει τι θα κάνει με την κατεύθυνση για μεγαλύτερη συμμετοχή των μαθητών μετά το Γυμνάσιο προς την πρόωρη κατάρτιση. Τι θα κάνει με το σύστημα ΣΕΚ-ΕΠΑΣ που μπορεί τώρα να ξαναγίνονται τυπική εκπαίδευση αλλά αν κοιτάξει κανείς το πρόγραμμα σπουδών τους θα δει ελάχιστες ώρες βασικών μαθημάτων και τα υπόλοιπα εργαστήρια, χωρίς καν θεωρία, και με το άγχος της δουλειάς να κυριαρχεί; Ας έρθει να πει σε αυτά τα παιδιά ότι η παιδεία είναι αυτοσκοπός και ότι το θέμα δεν είναι το χαρτί...

Αφού λοιπόν το χαρτί δεν είναι αυτοσκοπός, αλλά η παιδεία αυταξία, όπως με μαρξίζοντα ελιτισμό είπε ο κ. υπουργός, τότε ούτε το πτυχίο θα αποτελέσει μοναδική προϋπόθεση για το επάγγελμα, οι εξετάσεις θα συνεχίσουν να γίνονται κανονικά σε ΑΣΕΠ, επιμελητήρια, κ.α. Και όλα αυτά γιατί, ό,τι και να λες για την παιδεία ως αυταξία (που ποτέ και σε καμιά κοινωνία δεν ήταν) αποδέχεσαι τη στρατηγική της δια βίου μάθησης, το πλαίσιο προσόντων, την πιστοποίηση δεξιοτήτων κ.τ.λ.

Προφανώς και δεν έχουμε μια από τα ίδια. Αλλά ποια είναι η διαφορά;

Είναι αναγκαία η ιδεολογική αντιπαράθεση με τον ΣΥΡΙΖΑ, που μετατρέπεται σε κόμμα αστικής διαχείρισης με σοσιαλδημοκρατικό πρόσημο, ενώ ειδικά στο χώρο της Εκπαίδευσης, με ισχυρές δυνάμεις, διατηρεί και τα οπορτουνιστικά χαρακτηριστικά του «παλιού καλού καιρού».

Το ντύσιμο με αριστερή, μαρξίζουσα ρητορεία σκοπό έχει να κρύψει την ουσία της ταξικής πολιτικής που συνεχίζεται. Οι διαφημιζόμενες περγαμηνές του ΚΝίτικου και κουκουέδικου παρελθόντος αυτό το στόχο έχουν. Παρεμπιπτόντως, ο Ρίτσος έγραφε ότι τα παιδιά της ΚΝΕ λένε στη ζωή το μέγα ΝΑΙ και όχι στην ΕΕ και το ΝΑΤΟ...

Πρόκειται λοιπόν για μια συνειδητή προσπάθεια ενσωμάτωσης του ριζοσπαστισμού ενός κόσμου που έχει μια σχετική πείρα από αγώνες, εμπιστεύεται την άποψη του ΚΚΕ. Ενός κόσμου που βλέπει θετικά τον υφυπουργό Παιδείας να ξεκινά την ομιλία του αναφερόμενος, ανάμεσα σε άλλους αστούς προοδευτικούς για την εποχή τους διανοητές, στους κομμουνιστές παιδαγωγούς Δημήτρη Γληνό, Ελλη Αλεξίου, Ρόζα Ιμβριώτη, κ.ά. Ομως, καθαρά πράγματα. Δεν μπορεί να τιμάς την Ρόζα Ιμβριώτη (που ίδρυσε το πρώτο ειδικό σχολείο στην Ελλάδα) και να μην αναφέρεις καν την ανάγκη ίδρυσης νέων ειδικών σχολείων στο όνομα της συμπερίληψης που στρατηγικά προωθεί η Ευρωπαϊκή Ενωση. Δεν μπορεί να αναφέρεσαι στον Δημήτρη Γληνό, που συνέδεσε τη λύση του εκπαιδευτικού προβλήματος με τον σοσιαλιστικό μετασχηματισμό, και ο πρωθυπουργός να ανακαλύπτει στον πρόεδρο του ΟΟΣΑ, ναι, εκείνου του ιμπεριαλιστικού οργανισμού που καλούσε σε περικοπές μισθών, απολύσεις κ.ά., τον «πιο χρήσιμο άνθρωπο στην Ευρώπη»...

Με ένα σμπάρο δυο τρυγόνια λοιπόν! Και αυτή είναι μια σημαντικότατη προσφορά της συγκυβέρνησης στο σύστημα. Ετσι, και σύνδεση του εκπαιδευτικού συστήματος με τις ανάγκες της καπιταλιστικής κερδοφορίας θα έχουμε, με το άλλοθι μιας «αυτονομίας» και «ελευθερίας». Τι άλλο μπορεί να σημαίνει άλλωστε η φράση του κ. Μπαλτά για την παιδεία ως αυτοσκοπό; Από ποια αριστοκρατική αφετηρία ορμάται ο «μαρξιστής» υπουργός μας και λέει ότι δυστυχώς σπουδάζουμε για το χαρτί; Ετσι θα απαντήσει στους φοιτητές που απαιτούν δουλειά με δικαιώματα στο επιστημονικό τους αντικείμενο; Οτι είναι πολυτέλεια ή έστω στρέβλωση (sic);

Και έτσι, όσο δήθεν θα αποκαθίσταται η χαμένη αυταξία της παιδείας, η επιχειρηματικότητα, η σύνδεση με τις επιχειρήσεις και το ΝΑΤΟ (βλ. επιλογή του κ. Φωτάκη ως υφυπουργού Ερευνας, ο οποίος ανάμεσα στα άλλα ήταν πρόεδρος στο Ινστιτούτο Τεχνολογίας και Ερευνας, που συμμετέχει ενεργά σε προγράμματα χρηματοδοτούμενα από το ΝΑΤΟ και τον αμερικανικό στρατό) θα πάνε σύννεφο.

Κίνημα - ουρά ή κίνημα διεκδίκησης και ρήξης

Και στο χώρο της Παιδείας το επόμενο διάστημα επιδιώκουμε να ενταθεί η διαπάλη γύρω από το ρόλο και τη θέση του κινήματος απέναντι στην κυβέρνηση. Θα είναι κίνημα - ουρά στην κυβερνητική πολιτική, θα χειροκροτεί το 70% των μέτρων του μνημονίου και το άλλο 30% των μέτρων του ΟΟΣΑ ή θα βρίσκεται απέναντι διεκδικώντας την αναπλήρωση των απωλειών της κρίσης. Αυτή η συζήτηση θα τεθεί στην ημερήσια διάταξη και μπροστά στις εκλογές των εκπαιδευτικών για τα συνέδρια των ΔΟΕ - ΟΛΜΕ, στις εκλογές σε πανεπιστήμια - ΤΕΙ, στην ανάδειξη νέων οργάνων στους γονείς.

Κι αυτή η συζήτηση δεν είναι θεωρητική, έχει άμεση σχέση με την καθημερινότητα. Δηλαδή, θα έχουμε ένα κίνημα που θα αναμένει, θα λέει «ό,τι έγινε έγινε», ας ζήσουμε με τα ψίχουλα; 'Η ένα κίνημα που θα παλεύει τώρα και όχι στη Δευτέρα Παρουσία για την επίλυση οξυμένων προβλημάτων, ανοίγοντας το δρόμο για τη συνολικότερη ικανοποίηση των σύγχρονων λαϊκών αναγκών; Με ένα τέτοιο κίνημα πραγματικά, η ελπίδα είναι εδώ.

Αυτή τη μόρφωση, που δεν είναι μόνο ζήτημα γνώσης και αυταξία, αλλά ζήτημα ζωής, ο λαός μας μπορεί να την κατακτήσει, όχι κάνοντας τα δημόσια σχολεία σαν τα «καλά ιδιωτικά», όπως είπε ο κ. υπουργός (αλήθεια, το καλό μετριέται μόνο με τις ακαδημαϊκές επιδόσεις;) αλλά βάζοντας στο επίκεντρο μια πραγματικά λαϊκή παιδεία, αποκλειστικά δημόσια και δωρεάν και, προπάντων, ενιαία.

Του
Κυριάκου ΙΩΑΝΝΙΔΗ*
*Ο Κυριάκος Ιωαννίδης είναι υπεύθυνος του Τμήματος Παιδείας και Ερευνας της ΚΕ του ΚΚΕ