Η ΑΠΟΒΑΣΗ ΣΤΗ ΝΟΡΜΑΝΔΙΑ: Γιατί καθυστέρησε το άνοιγμα του δεύτερου μετώπου

Στο μέτωπο του Στάλινγκραντ: (από δεξιά) οι Κριλόφ, Ζούκοφ, Γκούροφ και Ροντίμτσεφ

Οι πρόσφατες εκδηλώσεις για τα 60 χρόνια απο την απόβαση των Αγγλοαμερικάνων στη Νορμανδία τον Ιούνη του 1944 και το άνοιγμα του δεύτερου μετώπου κατά των χιτλερικών στην Ευρώπη, προβλήθηκε σαν το πιο σημαντικό γεγονός και πάντως αυτό που έκρινε το δεύτερο Παγκόσμιο Πόλεμο. Μετά την ανατροπή του σοσιαλισμού, γίνεται συστηματική προσπάθεια απο τα επιτελεία του ιμπεριαλισμού για παραχάραξη της ιστορίας και το ξαναγράψιμό της απο τη δική του σκοπιά. Εδώ φαίνεται οτι εντάσσεται και ο γιορτασμός της απόβασης στη Νορμανδία. Ποιά ομως ειναι η αντικειμενική πραγματικότητα, η πραγματική ιστορία; 

Η έπιχείρηση άρχισε

Τα μεσάνυχτα της 5ης προς 6η Ιούνη του 1944, έξι μεγάλα ανεμοπλάνα «Χόρσα» της 6ης αερομεταφερόμενης βρετανικής μεραρχίας, πέρασαν τη γαλλική ακτή πάνω από το Ουλγκάτ. Το ένα από αυτά «κάθισε» πάνω στα συρματοπλέγματα που προστάτευαν τη γέφυρα της Μπενουβίλ στο κανάλι της Καν. Αλλά δύο «κάθισαν» πλάι στη γέφυρα της Ρανβίλ στον ποταμό Ορν. Στη μία το πρωί το μεγαλύτερο μέρος της 6ης βρετανικής αερομεταφερόμενης μεραρχίας άρχισε να «γλιστρά» από τον ουρανό προς τη γαλλική γη. Ταυτόχρονα στην άλλη άκρη του μετώπου των δυνάμεων που διενεργούσαν έφοδο στο Κοταντέν άρχιζε η αμερικανική επιχείρηση αεραγημάτων. Οι ανιχνευτές της 101ης αερομεταφερόμενης μεραρχίας πήδησαν πρώτοι στις 12.15' τα μεσάνυχτα. Σε λίγο ο ουρανός θα γέμιζε αλεξίπτωτα, αλλά καθότι ήταν συννεφιασμένος, δύσκολα μπορούσε να γίνει αντιληπτό τι συνέβαινε. «Στη 1 και 11' -γράφει ο Ρεμόν Καρτιέ¹- το 84ο γερμανικό σώμα στο Σεν Λο, πήρε από την Καν ένα σήμα της 716ης μεραρχίας πεζικού "Αλεξιπτωτιστές στα ανατολικά των εκβολών του Ορν, στην περιοχή Ρανβίλ - Μπρεβίλ, στις βόρειες παρυφές του δάσους Μπαβάν". Στις 1 και 45' πήρε από τη Βαλόν ένα σήμα της 709ης μεραρχίας πεζικού: "Αλεξιπτωτιστές του εχθρού στα νότια του Σεντ - Ζερμέν ντε Βαρεβίλ και κοντά στη Σεντ - Μαρί - ντι Μον. Δεύτερη ομάδα στα δυτικά της μεγάλης οδού Καραντάν - Βαλόν, από τις δύο πλευρές του Μερντερέ". Οι δύο περιοχές που υπεδείκνυαν τα σήματα βρίσκονταν στις δύο πτέρυγες του σώματος στρατού. Η επιχείρηση είναι λοιπόν σοβαρή»...

Η κόκκινη σημαία ανεμίζει πάνω από το απελευθερωμένο Στάλινγκραντ

Χωρίς αμφιβολία η επιχείρηση ήταν όντως σοβαρή. Επρόκειτο για την απόβαση στη Νορμανδία, μία από τις σημαντικότερες πολεμικές επιχειρήσεις στην ιστορία του Β' Παγκοσμίου Πολέμου, η σημαντικότερη σύμφωνα με τη δυτική μεταπολεμική προπαγάνδα, που γίνεται ακόμη πιο προκλητική στις μέρες μας.

Για τους Σοβιετικούς ιστορικούς «η απόβαση των αγγλοαμερικανικών στρατευμάτων στη Νορμανδία, η οργάνωση και η διεύρυνση του προγεφυρώματος είναι η μεγαλύτερη αποβατική επιχείρηση του Β' Παγκοσμίου Πολέμου, επιχείρηση που σήμαινε το άνοιγμα του δευτέρου μετώπου στην Ευρώπη»². Εντούτοις ήταν μια επιχείρηση που ερχόταν πολύ καθυστερημένα, ύστερα από σκληρές πιέσεις χρόνων της ΕΣΣΔ προς τους Δυτικούς συμμάχους της. «Στα πρώτα χρόνια του πολέμου -γράφει ο Σοβιετικός ιστορικός Γ. Α. Ντεμπόριν³-, όταν η φασιστική Γερμανία διέθετε μεγάλη στρατιωτική υπεροχή, στην Ευρώπη δε δημιουργήθηκε δεύτερο μέτωπο, μ' όλο που η πράξη αυτή θα είχε εξαιρετική στρατιωτικο-πολιτική σημασία. Οι κυβερνήσεις των ΗΠΑ και της Αγγλίας δε δημιούργησαν δεύτερο μέτωπο ούτε στα 1941, ούτε στα 1942. Ακόμη και στα 1943, ύστερα από τη ριζική ανατροπή της πορείας του Β' Παγκοσμίου Πολέμου, όταν η Γερμανία έχανε πια τη στρατιωτική της υπεροχή, και πάλι δε δημιουργήθηκε δεύτερο μέτωπο. Και μονάχα όταν ο πόλεμος μπήκε πια στο τελικό του στάδιο, τα αγγλικά και τα αμερικανικά στρατεύματα αποβιβάστηκαν στις ακτές της Βόρειας Γαλλίας. Αυτό έγινε στις 6 Ιουνίου του 1944».

Η μάχη του Κουρσκ

Πριν λοιπόν δούμε με περισσότερες λεπτομέρειες την απόβαση στη Νορμανδία, ας σταθούμε στη στρατιωτικο-πολιτική της σημασία, στο άνοιγμα δηλαδή του δεύτερου μετώπου στη Δυτική Ευρώπη, ούτως ώστε να κατανοήσουμε γιατί ένα τέτοιο γεγονός δε συνέβη νωρίτερα, αλλά αφότου ο πόλεμος έτεινε να συμπληρώσει το πέμπτο έτος από την έναρξή του⁴.

Η αναγκαιότητα του δεύτερου μετώπου

Η αναγκαιότητα να ανοίξει δεύτερο μέτωπο κατά των δυνάμεων του άξονα στη Δυτική Ευρώπη εμφανίστηκε ευθύς εξαρχής με τη στροφή του κέντρου βάρους του πολέμου προς την Ανατολική Ευρώπη, δηλαδή στις 22 Ιούνη 1941, όταν η χιτλερική Γερμανία κήρυξε τον πόλεμο στη Σοβιετική Ενωση. Μέχρι εκείνο το σημείο ήδη είχε παραχωρηθεί από τις δυνάμεις της Δύσης μεγάλη ελευθερία κινήσεων στα γερμανικά στρατεύματα. Θεωρητικά οι δυτικές δυνάμεις είχαν κηρύξει τον πόλεμο κατά του φασιστικού άξονα από το Σεπτέμβρη του 1939, όταν η Γερμανία εισέβαλε στην Πολώνια. Εντούτοις δεν πήραν την παραμικρή πρωτοβουλία για να εμποδίσουν την εφαρμογή των πολεμικών σχεδίων του Χίτλερ στην Ευρώπη, έχοντας την ελπίδα ότι θα μπορούσαν να τον στρέψουν προς ανατολάς, ούτως ώστε να αχρηστεύσουν ή να εξασθενίσουν τη γερμανική απειλή στο πλαίσιο των ενδοϊμπεριαλιστικών αντιθέσεων και ταυτόχρονα να λύσουν τους ταξικούς τους λογαριασμούς με την ΕΣΣΔ, πνίγοντας τη σοβιετική εξουσία. Ετσι μέχρι την επίθεση στην ΕΣΣΔ, η Γερμανία ανενόχλητη ή σχεδόν ανενόχλητη είχε καταφέρει να βάλει στο χέρι την Τσεχοσλοβακία, την Πολωνία, τη Νορβηγία, την Ολλανδία, το Βέλγιο, τη Γαλλία, τα Βαλκάνια, ενώ ενίσχυσε τις συμμαχίες της με άλλες ευρωπαϊκές -και μη- χώρες. Στην πραγματικότητα οι Αγγλοαμερικανοί είχαν παραχωρήσει στον Χίτλερ και το έδαφος και τις πλουτοπαραγωγικές πηγές ούτως ώστε να συνεχίσει τον πόλεμο, αρκεί να έστρεφε -όπως και έκανε- την πολεμική του μηχανή προς την ΕΣΣΔ. Από την άλλη η χιτλερική Γερμανία δε συνιστούσε απειλή κατάλυσης της κρατικής οντότητας της Βρετανίας - πόσο μάλλον των ΗΠΑ, που βρίσκονταν πολύ μακριά. Σύμφωνα με ιστορικές μαρτυρίες, από το στρατιωτικό του επιτελείο ο Χίτλερ συνέκρινε τη Μ. Βρετανία με την Καθολική Εκκλησία θεωρώντας και τις δύο «ουσιώδη στοιχεία σταθερότητος εις τον κόσμον»⁵.

Από την απόβαση στη Νορμανδία

Την ίδια τακτική, την τακτική δηλαδή της παραχώρησης στον Χίτλερ της αναγκαίας γι' αυτόν ελευθερίας κινήσεων, οι Δυτικοί ακολούθησαν και μετά την επίθεση της Γερμανίας στη Σοβιετική Ενωση. Κι αυτό, παρά και ενάντια στο γεγονός ότι δήλωναν την αλληλεγγύη τους στην ΕΣΣΔ κατακεραυνώνοντας το φασισμό σε όλους τους τόνους. Η περίεργη αυτή στάση των Δυτικών και ιδιαίτερα της Αγγλίας είχε εντυπωσιάσει ακόμη και αυτούς τους Γερμανούς στρατιωτικούς, οι οποίοι έβλεπαν πως η επίθεση στην ανατολή άφηνε ακάλυπτα τα νώτα του γερμανικού στρατού στη δύση, χωρίς όμως να αναλαμβάνεται εναντίον του από τη Βρετανία η κατάλληλη πολεμική δράση. Αναφερόμενος σε μια συζήτησή του, μετά τον πόλεμο, με το Γερμανό αρχιστράτηγο, στρατάρχη Ρούντστετ, ο B. H. Liddell Hart (Λίντελ Χαρτ) γράφει τα εξής αποκαλυπτικά: «Ηρώτησα τον στρατάρχην εάν είχεν αναμείνει μίαν συμμαχικήν απόβασιν εις την Δύσιν εις άλλας χρονολογίας προ εκείνης, καθ' ην αυτή έλαβε πράγματι χώραν. Μου απάντησε: "Εξεπλάγην διατί δεν επιχειρήσατε απόβασιν το 1941, όταν οι στρατοί μας είχον προχωρήσει βαθέως εντός της Ρωσίας"». Και ο B. H. Liddell Hart σχολιάζει: «Η μνεία, την οποίαν έκαμεν ο Ρούντστετ της απόψεώς του, του 1941, φαίνεται ότι είχε δώσει λαβήν εις παλαιοτέρας εκθέσεις καθ' ας ούτος είχεν εκνευρίσει τον Χίτλερ με τας υποδείξεις του ότι είχον αφεθεί τα νώτα των Γερμανών εκτεθειμένα - κίνδυνον τον οποίον ο Χίτλερ επεζήτησε να καλύψη αποστείλας τον Ρούντστετ ν' αναλάβη την διοίκησιν εις την Δύσιν»⁶.

Απόβαση των δυτικών δυνάμεων οι Γερμανοί στρατιωτικοί περίμεναν και το 1942 και το 1943, αλλά μάταια, γεγονός βεβαίως που δεν τους στενοχωρούσε καθόλου. Ηταν όμως ένα ζήτημα που προκαλούσε τεράστια προβλήματα στην ΕΣΣΔ, υποχρεώνοντάς τη, στην ουσία, να βγάλει μόνη της τα... κάστανα από τη φωτιά, να αντιμετωπίσει δηλαδή τη γερμανική πολεμική μηχανή αποκλειστικά με τις δικές της δυνάμεις.

Οι κυνικές ομολογίες του Τσόρτσιλ

Η σοβιετική ηγεσία κατέβαλε τεράστιες προσπάθειες, στο πλαίσιο, ακόμη, των διαπραγματεύσεων για τη συγκρότηση της αντιχιτλερικής συμμαχίας, ώστε να αποσπάσει από τους Αγγλοαμερικανούς μια σαφή δέσμευση, αναφορικά με το χρόνο που το δεύτερο μέτωπο θα γινόταν πραγματικότητα. Επρόκειτο για ένα ζήτημα που ήτανε πάντοτε στην επικαιρότητα -αν και σε τελματώδη κατάσταση- αλλά από την άνοιξη του 1942 φάνηκε πως υπήρχαν βάσιμες ελπίδες για μια θετική εξέλιξη. Στις 12 Απρίλη του 1942 η σοβιετική κυβέρνηση πήρε από τον πρόεδρο Ρούσβελτ πρόσκληση να στείλει στην Ουάσιγκτον ειδική αντιπροσωπεία, ώστε να συζητηθούν οι τρόποι παροχής στρατιωτικής βοήθειας στην ΕΣΣΔ. «Εχω υπ' όψιν μου -έγραφε ο Αμερικανός πρόεδρος⁷- μίαν πολύ σπουδαίαν στρατιωτικήν πρότασιν, που έχει σχέσιν με τη χρησιμοποίησιν των ενόπλων μας δυνάμεων κατά τρόπον ώστε να ελαφρυνθή η κρίσιμος κατάστασις εις το ειδικόν σας δυτικόν μέτωπον. Εις τούτο αποδίδω τεραστίαν σημασίαν. Διά τον λόγον αυτόν θα ήθελα όπως εξετάσετε το ζήτημα της δυνατότητος αποστολής, εις το αμέσως εγγύτατον μέλλον, εις Ουάσιγκτον του κ. Μολότοφ κι ενός εμπίστου στρατηγού. Ο χρόνος έχει μεγάλη σημασίαν εάν έχομεν σκοπόν να βοηθήσωμεν σοβαρώς».

Για την πρωτοβουλία του αυτή ο Αμερικανός πρόεδρος επικαλούνταν την πίεση της αμερικανικής κοινής γνώμης, κάτι που εξομολογούνταν σε επιστολή του προς τον Τσόρτσιλ στις 3 Απρίλη 1942. «Ο λαός σας και ο ιδικός μου -έγραφε Ο Ρούσβελτ προς τον Βρετανό πρωθυπουργό- απαιτούν τη δημιουργία ενός νέου μετώπου για να αλαφρύνουν τους Ρώσους από την πίεση που δέχονται, και οι λαοί μας είναι αρκετά πληροφορημένοι επίσης για να καταλαβαίνουν ότι οι Ρώσοι σκοτώνουν σήμερα περισσότερους Γερμανούς και καταστρέφουν περισσότερο υλικό από όσο εσείς και εμείς ηνωμένοι»⁸.

Η σοβιετική κυβέρνηση ανταποκρίθηκε αμέσως στο αμερικανικό κάλεσμα και δεδομένου ότι η στρατιωτική ανάλυση των πραγμάτων οδηγούσε αβίαστα στο συμπέρασμα πως το δεύτερο μέτωπο μπορούσε να ανοίξει μόνο με τη συνεργασία των ΗΠΑ και της Βρετανίας και με βάση προετοιμασίας και εκκίνησης τα βρετανικά νησιά, έστειλε την ίδια αντιπροσωπεία και στο Λονδίνο.

Η σοβιετική αντιπροσωπεία με επικεφαλής τον υπουργό Εξωτερικών Β. Μολότοφ έφτασε στη βρετανική πρωτεύουσα το δεύτερο δεκαήμερο του Μάη 1942, αλλά σε πρώτη φάση δεν κατάφερε να αποσπάσει μια σαφή δέσμευση από τον Τσόρτσιλ για άνοιγμα του δευτέρου μετώπου μέσα στο 1942. Αντίθετα στην Ουάσιγκτον το κλίμα ήταν πολύ καλύτερο. Οι συζητήσεις ξεκίνησαν στις 29 Μάη και την επομένη ο πρόεδρος Ρούσβελτ ανακοίνωσε στη σοβιετική πλευρά πως οι ΗΠΑ ήταν έτοιμες να ανοίξουν το δυτικό μέτωπο μέσα στο 1942. Στο σοβιετοαμερικανικό ανακοινωθέν που δημοσιεύτηκε στις 12 Ιούνη 1942 αναφερόταν επί λέξει: «Στις διαπραγματεύσεις οι δύο πλευρές κατέληξαν σε πλήρη συμφωνία ότι είναι επιτακτικό καθήκον να δημιουργηθεί στα 1942 δεύτερο μέτωπο στην Ευρώπη». Υστερα από αυτή την εξέλιξη ο Μολότοφ επέστρεψε στο Λονδίνο και συνέχισε τις διαπραγματεύσεις με τον Αγγλο πρωθυπουργό, ο οποίος βλέποντας την αμερικανοσοβιετική προσέγγιση υποχρεώθηκε να δεχτεί να μπει και στο βρετανοσοβιετικό ανακοινωθέν ίδια διατύπωση για το δυτικό μέτωπο με αυτή που περιείχε το σοβιετοαμερικανικό⁹. Ταυτόχρονα όμως, με μυστικό του υπόμνημα προς τη σοβιετική κυβέρνηση, αναιρούσε αυτή του τη δέσμευση αφήνοντας καθαρά να φανεί πως δεν ήταν στις βρετανικές προθέσεις να ανοίξει μέτωπο στη Δυτική Ευρώπη μέσα στο 1942. «Προετοιμαζόμεθα -έγραφε το υπόμνημα¹⁰- για απόβαση στην ηπειρωτική Ευρώπη τον Αύγουστο ή Σεπτέμβριο 1942. Οπως ήδη έχει εξηγηθεί, το κυριότερο εμπόδιο που περιορίζει τον αριθμό των αποβατικών δυνάμεων είναι η έλλειψις ειδικών αποβατικών σκαφών. Είναι όμως φανερό ότι η ρωσική υπόθεσις, καθώς επίσης και η γενική συμμαχική υπόθεσις, δε θα κερδίσουν τίποτε αν, αποκλειστικά και μόνον από επιθυμία δράσεως διακινδυνεύσωμε μια επιχείρηση που θα ετελείωνε με καταστροφή και θα έδινε στον εχθρό την ευκαιρία να χαρή για την αποτυχία μας. Είναι αδύνατον να βεβαιώσωμε εκ των προτέρων κατά πόσον η κατάστασις θα μας επιτρέψη να πραγματοποιήσωμε την επιχείρηση αυτήν την προβλεπομένη στιγμή. Δεν ημπορούμε λοιπόν να υποσχεθούμε τίποτε σχετικά με το ζήτημα τούτο, αν όμως θεωρήσωμε την επιχείρηση δικαιολογημένη και σκόπιμη, δε θα διστάσωμε να εφαρμόσωμε τα σχέδιά μας». Ο κυνισμός του Τσόρτσιλ σ' αυτό το υπόμνημα είναι απαράμιλλος. Δεν αρκείται μόνο στα ήξεις - αφήξεις, ούτως ώστε να αρνηθεί το άνοιγμα του δεύτερου μετώπου μέσα στο 1942. Ταυτόχρονα δηλώνει προς τη σοβιετική ηγεσία πως αυτή η επιχείρηση δεν μπορεί να δικαιολογηθεί από τις ανάγκες του Κόκκινου Στρατού στην πάλη του κατά των ναζιστικών στρατευμάτων, αλλά από κάποιες άλλες ανάγκες. «Αν όμως θεωρήσωμε την επιχείρηση δικαιολογημένη και σκόπιμη, δε θα διστάσωμε να εφαρμόσωμε τα σχέδιά μας», λέει ο Τσόρτσιλ προς τους Σοβιετικούς. Με ποια κριτήρια όμως θα προέβαινε σε μια τέτοια θεώρηση της επιχείρησης;

Οι μάσκες πέφτουν μπροστά στο Στάλινγκραντ

Τη μεγαλύτερη ανάγκη του δεύτερου μετώπου στη Δυτική Ευρώπη η Σοβιετική Ενωση την ένιωσε στη διάρκεια της μάχης του Στάλινγκραντ, που κράτησε από τον Ιούλη του 1942 ως το Φλεβάρη του 1943. Η μάχη αυτή είχε αποφασιστική σημασία όχι μόνο για την ΕΣΣΔ, αλλά και για ολόκληρο τον Β' Παγκόσμιο πόλεμο. Για την ΕΣΣΔ ήταν και μάχη ζωής ή θανάτου. Για τον πόλεμο ήταν η μητέρα όλων των μαχών. Κι ακριβώς γι' αυτό το λόγο κερδίζοντας αυτή τη μάχη η Σοβιετική Ενωση άλλαξε ολόκληρη τη ροή του πολέμου. Οι Δυτικοί... σύμμαχοι της ΕΣΣΔ γνώριζαν τη σημασία που είχε η μάχη του Στάλινγκραντ. Κι ακριβώς γι' αυτό το λόγο άφησαν τους Σοβιετικούς αβοήθητους, να τη δώσουν μόνοι τους.

Οι ΗΠΑ και η Αγγλία, έβλεπαν στη μάχη του Στάλινγκραντ τη δυνατότητα να υπάρξει, το λιγότερο, μια αμοιβαία εξασθένηση της ΕΣΣΔ και της Γερμανίας, που θα τους έδινε τη δυνατότητα να ξεμπερδεύουν με το σοσιαλισμό και να μοιράσουν τις παγκόσμιες αγορές αναμεταξύ τους, χωρίς να μπλέκεται στα πόδια τους ένας μεγάλος ανταγωνιστής, όπως ήταν η Γερμανία. Ετσι αρνήθηκαν να ανοίξουν ένα δεύτερο μέτωπο στην Ευρώπη, κατά των δυνάμεων του γερμανικού φασισμού κι έδωσαν τη δυνατότητα στο Χίτλερ να συγκεντρώσει στο ανατολικό μέτωπο τεράστιο αριθμό δυνάμεων και πολεμικού υλικού. Μάλιστα ο Τσόρτσιλ ταξίδεψε ο ίδιος στη Μόσχα για να ξεκαθαρίσει στον Στάλιν ότι μέσα στο 1942 οι ΗΠΑ και η Βρετανία δεν επρόκειτο να προχωρήσουν στο άνοιγμα του δεύτερου μετώπου. Στα απομνημονεύματά του ο Βρετανός πρωθυπουργός ξεκαθαρίζει με άκρως αποκαλυπτικό τρόπο πως το σαμποτάζ στο άνοιγμα του δεύτερου μετώπου ήταν συνέχεια της ίδιας αντισοβιετικής πολιτικής που ο ίδιος εφάρμοσε την προπολεμική περίοδο. Να τι γράφει αναφερόμενος στις σκέψεις που έκανε μέσα στο αεροπλάνο που τον πήγαινε στην ΕΣΣΔ¹¹: «Σκεπτόμουν την αποστολή που με έφερνε στο θλιβερό αυτό μπολσεβικικό κράτος. Αλλοτε, είχα προσπαθήσει με όλες τις δυνάμεις μου να το στραγγαλίσω στη γέννησή του και ως την εμφάνιση του Χίτλερ το θεωρούσα θανάσιμο εχθρό της ελευθερίας και του πολιτισμού. Ποιο ήταν τώρα το καθήκον μου; Ο στρατηγός Ουέιβελ που είχε φιλολογική διάθεση τα ανακεφαλαίωσε όλα σε ένα ποίημα με πολλές στροφές, που τελείωνε με τις λέξεις: "Οχι δεύτερο μέτωπο το 1942"».

Ο Βρετανός πρωθυπουργός είχε μια αρκετά δυσάρεστη συνάντηση με τον Στάλιν, τον οποίο δεν κατάφερε να πείσει -παρά τη βοήθεια που του πρόσφερε ο Αμερικανός πρεσβευτής στη Μόσχα, Χ. Χάριμαν- για το αδύνατον του ανοίγματος δεύτερου μετώπου στη Δυτική Ευρώπη μέσα στο 1942. Ταυτόχρονα έδειξε ετοιμότητα να στείλει βρετανικές δυνάμεις σε βοήθεια του σοβιετικού στρατού στον Καύκασο, πρόταση την οποία ο Σοβιετικός ηγέτης απέκρουσε με αδιαφορία¹². Ηταν φανερό πως εκείνο που απασχολούσε περισσότερο τους Δυτικούς ήταν να «βάλουν πόδι» στη σοβιετική γη. Μάλιστα, προετοιμάζονταν προσεκτικά για ένα τέτοιο ενδεχόμενο. Από τα στοιχεία που έχουν δει το φως της δημοσιότητας αποκαλύπτεται πως οι Αγγλοαμερικανοί ήταν έτοιμοι να καταλάβουν τις πετρελαιοπηγές του Καυκάσου σε περίπτωση νίκης των Ναζί στο Στάλινγκραντ, μη διστάζοντας ακόμη και να προχωρήσουν σε μια πλατιά αντισοβιετική συμμαχία με τους Γερμανούς, εφόσον δεν μπορούσαν να πράξουν αλλιώς¹³.

Τελική συμφωνία στη διάσκεψη της Τεχεράνης

Οπως ήταν φυσικό, το άνοιγμα του δεύτερου μετώπου συνέχισε να έχει κεντρική θέση στον πόλεμο και δεσπόζουσα σημασία στις σχέσεις της ΕΣΣΔ με τους συμμάχους της, στο πλαίσιο της αντιχιτλερικής συμμαχίας. Ακριβώς γι' αυτούς τους λόγους δεν είναι καθόλου περίεργο που ουσιαστικά μονοπώλησε το ενδιαφέρον στη Διάσκεψη της Τεχεράνης, της πρώτης διάσκεψης στα χρόνια του Β' Παγκοσμίου Πολέμου μεταξύ των ηγετών της Βρετανίας, των ΗΠΑ και της Σοβιετικής Ενωσης.

Η διάσκεψη της Τεχεράνης διάρκεσε τέσσερις ημέρες, από 28 Νοέμβρη έως 1 Δεκέμβρη του 1943. Το σύνολο των συνομιλιών των ηγετών των τριών χωρών που πήραν μέρος, είτε εν ολομελεία, είτε ανά δύο -μαζί και των υπουργών Εξωτερικών, καθώς και των στρατιωτικών τους επιτελείων, που είχαν και ξεχωριστές συζητήσεις- έφτασε περίπου τις 35 ώρες. Απ' αυτές, οι δεκαοχτώ ώρες συζήτησης αφιερώθηκαν στο ζήτημα του ανοίγματος του δεύτερου μετώπου στη Δυτική Ευρώπη¹⁴. Εκδηλώθηκαν δύο στρατηγικές. Αυτή της ΕΣΣΔ, που ήθελε να ανακουφιστεί από το να σηκώνει μόνη της το κύριο βάρος του πολέμου και η στρατηγική των Αγγλοαμερικανών, που τώρα πια δεν επιδίωκαν -γιατί δεν μπορούσαν- να εξασθενήσουν την ΕΣΣΔ, αλλά να είναι σε θέση στην κατάλληλη χρονική στιγμή να ανακόψουν την προέλαση του Κόκκινου Στρατού στη Δυτική Ευρώπη. Στο πλαίσιο αυτής της στρατηγικής ο Τσόρτσιλ προσπάθησε να πάρει τη συγκατάθεση των συμμάχων του -και κυρίως της ΕΣΣΔ- για πολεμικές επιχειρήσεις στο Αιγαίο και στα Βαλκάνια, στέλνοντας ουσιαστικά στις καλένδες το ζήτημα του δεύτερου μετώπου στη Δυτική Ευρώπη. «Η Σοβιετική Ενωσις -γράφει ο Α. Κοραντής¹⁵- ανεφαίνετο ως ο μέλλων μέγας νικητής του πολέμου. Εν τοιαύτη περιπτώσει, ποίας φιλοδοξίας θα τρέφη τότε; Εάν οι Αγγλοαμερικανοί επετύγχανον από τούδε να εξασφαλίσουν ισχυράν θέσιν εις τα Βαλκάνια θα ήσαν ικανοί να αντιτάξουν ένα φραγμό εις τας φιλοδοξίας ταύτας».

Τελικά τα αντισοβιετικά σχέδια των ιμπεριαλιστών δεν πέρασαν. Ο Τσόρτσιλ δεν κατάφερε να πάρει έγκριση για τα πολεμικά του σχέδια στα Βαλκάνια. Ετσι ΗΠΑ και Μ. Βρετανία υποχρεώθηκαν να έρθουν σε συμφωνία με την ΕΣΣΔ, που προέβλεπε ότι το Μάη του 1944 θα άνοιγαν το δεύτερο μέτωπο στη Γαλλία¹⁶.

Αυτή τη φορά τα συμφωνηθέντα τηρήθηκαν κι έτσι φτάσαμε στην απόβαση στη Νορμανδία. Ας επιστρέψουμε επομένως εκεί απ' όπου ξεκινήσαμε κι ας δούμε εν συντομία ορισμένα από τα βασικά σημεία αυτής της επιχείρησης.

Η απόβαση στη Νορμανδία

Το σχέδιο της αποβατικής επιχείρησης στη Νορμανδία εγκρίθηκε το Φλεβάρη του 1944 και προέβλεπε την απόβαση από τη θάλασσα και τον αέρα αγημάτων, στην παραλία του κόλπου του Σηκουάνα, στον τομέα από τον όρμο Βέι μέχρι τις εκβολές του ποταμού Ορν, σε μήκος 80 χλμ περίπου και την οργάνωση προγεφυρώματος σε βάθος 15-20 χλμ. Αργότερα οι δυνάμεις που είχαν αποβιβαστεί θα καταλάμβαναν τη χερσόνησο Κοταντέν με το λιμάνι του Χερβούργου και την εικοστή ημέρα της επιχείρησης θα έφταναν στη γραμμή Αβράνς, Ντομφρόν, Φαλέζ. Ημέρα της επιχείρησης ορίστηκε η 6η Ιούνη 1944 που πήρε και την κωδική ονομασία «Ημέρα D». Για την απόβαση οι Αγγλοαμερικανοί θα χρησιμοποιούσαν 36 μεραρχίες. Δέκα ακόμη μεραρχίες θα χρησιμοποιούνταν για απόβαση στη Νότια Γαλλία και άλλες 40 μεραρχίες θα έμεναν ως εφεδρεία. Επίσης στη διάθεση του Αϊζενχάουερ -που ήταν ο επικεφαλής της επιχείρησης- υπήρχαν 5.049 καταδιωκτικά, 1.467 βαριά βομβαρδιστικά, 1.645 μεσαία και ελαφρά βομβαρδιστικά, 2.316 μεταγωγικά αεροπλάνα και 2.591 ανεμοπλάνα. Τέλος, για την εισβολή είχαν συγκεντρωθεί οι στόλοι -πολεμικοί και εμπορικοί- της Αγγλίας, των ΗΠΑ, του Καναδά, της Ολλανδίας, της Νορβηγίας, της Πολωνίας, της Γαλλίας και της Ελλάδας, συνολικά 6.483 πλοία.¹⁷

Απέναντι σε αυτές τις δυνάμεις οι Γερμανοί είχαν συντριπτικό μειονέκτημα. Συνολικά στη Δυτική Ευρώπη είχαν 60 μεραρχίες αφού ο κύριος όγκος των δυνάμεών τους βρισκόταν στην Ανατολική Ευρώπη και πολεμούσε κατά του Κόκκινου Στρατού. Στη Νορμανδία, δηλαδή στην περιοχή που έγινε η απόβαση, βρίσκονταν 9 μεραρχίες πεζικού και μία μεραρχία αρμάτων μάχης. Επιπλέον οι γερμανικές δυνάμεις στη Δυτική Ευρώπη αποτελούνταν κατά 70% από άνδρες παλαιών υλικών, το πολεμικό υλικό τους ήταν εξαιρετικά περιορισμένο και στο σημείο της απόβασης στην αρχή υπήρχαν 300 και αργότερα 600 γερμανικά αεροπλάνα¹⁸. Το πόσο τραγική ήταν η κατάσταση των Γερμανών προκύπτει αβίαστα από τα όσα είπε ο επικεφαλής των στρατιωτικών τους δυνάμεων στη Δυτική Ευρώπη, στρατάρχης Ρούντστετ, στον Λίντελ Χαρτ: «Είχον να καλύψω μιαν γραμμήν ακτών πλέον των 3.000 μιλίων από τα ιταλικά σύνορα εις τον νότον μέχρι των γερμανικών συνόρων εις τον βορράν και μόνον 60 μεραρχίας, με τας οποίας να την υπερασπισθώ. Αι πλείσται εξ αυτών ήσαν χαμηλής αξίας μεραρχίαι, τινές δε απλοί σκελετοί»¹⁹.

Σε τέτοιες συνθήκες πραγματοποιήθηκε η απόβαση στη Νορμανδία και θα ήταν απίθανο να μη στεφθεί με επιτυχία. Χρειάστηκε όμως ως τις 24 Ιούλη για να ολοκληρωθεί. Την ίδια στιγμή τα γερμανικά στρατεύματα έδιναν τιτάνιο αγώνα στο ανατολικό μέτωπο για να εμποδίσουν την προέλαση του Κόκκινου Στρατού Κάθε λεπτό του πολέμου στο μέτωπο αυτό υπήρχαν κατά μέσο όρο 9 νεκροί, κάθε ώρα 507 και κάθε μέρα 1.400. Ετσι φτάσαμε στον απολογισμό οι δύο στους πέντε νεκρούς του πολέμου να είναι Σοβιετικοί πολίτες, με τελικό αποτέλεσμα η ΕΣΣΔ να έχει πληρώσει τον πόλεμο με το φοβερό αριθμό των 20.000.000 και πάνω νεκρών.

1. Ρεμόν Καρτιέ: «Ιστορία του Δευτέρου Παγκοσμίου Πολέμου», εκδόσεις ΠΑΠΥΡΟΣ, τόμος Β', σελ. 254.

2. Υπουργείον Αμύνης ΕΣΣΔ: «Β' Παγκόσμιος Πόλεμος 1939 - 1945», εκδόσεις ΚΥΨΕΛΗ, τόμος Γ', σελ. 12-13.

3. Γ. Α. Ντεμπόριν (Υπουργείο Αμύνης της ΕΣΣΔ): «Ο Δεύτερος Παγκόσμιος πόλεμος», εκδόσεις ΚΑΔΜΟΣ, Αθήνα 1959, τόμος Β' σελ. 139-140.

4. Ως ημερομηνία έναρξης του πολέμου δεχόμαστε την κοινά αποδεκτή, δηλαδή την 1η Σεπτέμβρη του 1939, όταν η Γερμανία εισέβαλε στην Πολωνία.

5. B. H. Liddell Hart: «Η άλλη πλευρά του λόφου», εκδόσεις Σ. Α. ΤΖΗΡΙΤΑ, σελ. 250.

6. B. H. Liddell Hart, στο ίδιο, σελ. 469-470.

7. «Ο Δεύτερος Παγκόσμιος Πόλεμος/ Η Αλληλογραφία Στάλιν - Τσόρτσιλ - Ατλι - Ρούσβελτ - Τρούμαν», εκδόσεις ΜΕΛΙΣΣΑ, τόμος Β', σελ. 21.

8. Ουίν. Τσόρτσιλ: «2ος Παγκόσμιος Πόλεμος», εκδόσεις ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΜΟΡΦΩΤΙΚΗ ΕΣΤΙΑ, τόμος Δ' σελ. 212.

9. Ιβάν Μάισκι: «Ο πόλεμος», ΠΟΛΙΤΙΚΕΣ ΚΑΙ ΛΟΓΟΤΕΧΝΙΚΕΣ ΕΚΔΟΣΕΙΣ (ΠΛΕ), σελ. 331-333.

10. Ουίν. Τσόρτσιλ: «2ος Παγκόσμιος Πόλεμος», εκδόσεις ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΜΟΡΦΩΤΙΚΗ ΕΣΤΙΑ, τόμος Δ' σελ. 230.

11. Ουίν. Τσόρτσιλ: στο ίδιο, σελ. 317.

12. Βαλεντίν Μπερεζκόφ: «Ημουν διερμηνέας του Στάλιν», εκδόσεις ΚΑΣΤΑΝΙΩΤΗΣ, τόμος Α', σελ. 208.

13. Υπουργείο Αμύνης ΕΣΣΔ: «Β' Παγκόσμιος πόλεμος», εκδόσεις 20ος ΑΙΩΝΑΣ, Αθήνα 1959, σελ. 246-248.

14. Α. Κοραντή: «Τεχεράνη - Γιάλτα - Πότσδαμ», εκδόσεις ΕΣΤΙΑ, σελ. 116.

15. Α. Κοραντή, στο ίδιο, σελ. 115-116.

16. «Τεχεράνη - Γιάλτα - Πότσδαμ: Ντοκουμέντα», εκδόσεις ΣΕ, σελ. 95.

17. Γ. Α. Ντεμπόριν (Υπουργείο Αμύνης της ΕΣΣΔ): «Ο Δεύτερος Παγκόσμιος πόλεμος», εκδόσεις ΚΑΔΜΟΣ, Αθήνα 1959, τόμος Β' σελ. 142.

18. Υπουργείο Αμύνης ΕΣΣΔ: «Β' Παγκόσμιος πόλεμος», εκδόσεις 20ος ΑΙΩΝΑΣ, Αθήνα 1959, σελ. 343.

19. B. H. Liddell Hart, ο.π., σελ. 470.

Γιώργος ΠΕΤΡΟΠΟΥΛΟΣ

Πηγή: ΡΙΖΟΣΠΑΣΤΗΣ