Σύμφωνα με το Μαρξ, «η ουσία του ανθρώπου ανάγεται στο σύνολο των κοινωνικών του σχέσεων».
Σε διαφορετική περίπτωση, αλλοτριωμένες ανάγκες δημιουργούν αλλοτριωμένα συστήματα αξιών, μέσα στη γενικότερη ανάγκη συσσώρευσης του κεφαλαίου, έτσι ώστε «κάθε άτομο μηχανεύεται τη δημιουργία μιας νέας ανάγκης στον άλλο, με σκοπό να τον υποχρεώσει να κάνει μια νέα θυσία, τοποθετώντας τον σε μια νέα εξάρτηση, η δε επέκταση της παραγωγής και των αναγκών γίνεται ο εφευρετικός και παντοτινός υπολογίσιμος δούλος στις απάνθρωπα εκλεπτυσμένες, αφύσικες και φαντασιωσικές ορέξεις».
Τα «προφητικά» αυτά λόγια του Μαρξ προσδιορίζουν επίσης το πλαίσιο μιας κουλτούρας και ενός τρόπου ζωής, που αναπόφευκτα οδηγεί μεγάλη μερίδα των νέων ανθρώπων στα ναρκωτικά. Οσο το άτομο «κόβει τους δεσμούς του από τη φύση και την καθαρά ανθρώπινη κοινωνική φύση του», τόσο υποτάσσεται στο «φυσικό νόμο της πραγμοποίησης», όπως τον έθεσε ο Μαρξ, αναφερόμενος στην αιτιακή σχέση και στο φετιχισμό του εμπορεύματος. Τόσο οι σχέσεις ανάμεσα σε ανθρώπους μετατρέπονται σε σχέσεις ανάμεσα σε πράγματα και καλλιεργείται η ψευδαίσθηση ότι η ατομική απομόνωση είναι προϊόν της ελεύθερης επιλογής ατόμων ή της ατομικής βούλησης και λειτουργεί σα μέσο προστασίας από την καταπίεση που επιβάλλουν οι αλλοτριωμένες και αλλοτριωτικές κοινωνικές σχέσεις. Η τοξικομανία μπορεί να θεωρηθεί ως μια τέτια ψευδαίσθηση «προστασίας» από τη βαρβαρότητα των αλλοτριωμένων σχέσεων, μια ψευδαίσθηση αυτάρκειας και αυταξίας.
Σε αυτά τα πλαίσια η έννοια της «αυτόνομης ατομικότητας» γίνεται μέσο νομιμοποίησης ενός κοινωνικού συστήματος που φυλακίζει τους ανθρώπους στη φενάκη και τη μοναξιά τους.
Στα 1840 στη «Γερμανική Ιδεολογία» ο Μαρξ και ο Ενγκελς έγραφαν: «Οι ιδέες της κυρίαρχης τάξης είναι σε κάθε εποχή οι κυρίαρχες ιδέες. Με άλλα λόγια, η τάξη που είναι η κυρίαρχη υλική δύναμη της κοινωνίας είναι ταυτόχρονα η κυρίαρχη πνευματική της δύναμη. Η τάξη που έχει στη διάθεσή της τα μέσα της υλικής παραγωγής, διαθέτει, συνακόλουθα, τα μέσα της πνευματικής παραγωγής, έτσι, ώστε, σε γενικές γραμμές, οι ιδέες αυτών που στερούνται των μέσων της πνευματικής παραγωγής υποτάσσονται σε αυτά. Οι κυρίαρχες ιδέες δεν είναι τίποτα άλλο από την ιδεατή έκφραση των κυρίαρχων υλικών σχέσεων, είναι οι κυρίαρχες υλικές σχέσεις που συλλαμβάνονται ως ιδέες, άρα είναι η έκφραση των σχέσεων που κάνουν μία τάξη κυρίαρχη, επομένως οι ιδέες της κυριαρχίας της. Τα άτομα που αποτελούν την κυρίαρχη τάξη... καθορίζουν ως κυρίαρχη τάξη όλη την έκταση και τα όρια μιας ιστορικής εποχής... επομένως, μεταξύ άλλων, κυριαρχούν επίσης ως στοχαστές, ως παιδαγωγοί ιδεών και ρυθμίζουν την παραγωγή και διανομή των ιδεών της εποχής τους».
Πράγματι, οι σχέσεις παραγωγής καθορίζουν και τη θέση του ατόμου στην κοινωνία και τις σχέσεις μεταξύ των μελών της. Ετσι, οι κοινωνικές ανάγκες και τα συμφέροντα των ανθρώπων διαμορφώνονται ιστορικά και κοινωνικά-ταξικά. Ανάλογα διαμορφώνονται τα κυρίαρχα συστήματα αξιών στη βάση των αναγκών της κυρίαρχης τάξης και αποτελούν έτσι την αντικειμενική βάση της προπαγανδιστικής δραστηριότητας της αστικής τάξης. Τα εμπορεύματα γίνονται ομοιώματα των αλλοτριωμένων δυνάμεων του ανθρώπου και υποκατάστατα των σχέσεών τους.
Σε αυτά τα πλαίσια «η ανθρώπινη φύση» αντανακλά τον καπιταλισμό στις ανθρώπινες σχέσεις του απομονωμένου, αλλοτριωμένου ατόμου και η έννοια της «αυτόνομης ατομικότητας» γίνεται μέσο νομιμοποίησης ενός κοινωνικού συστήματος που φυλακίζει τους ανθρώπους στη μοναξιά τους, θέτοντάς τους ανταγωνιστικά αντιμέτωπους και υποδουλώνοντάς τους στις «τεχνητές επιθυμίες» τους, κάτω από την εξουσία των άψυχων πραγμάτων.
Μέσα από αυτή τη διαδικασία, ο άνθρωπος μετατρέπεται σε εμπόρευμα (καλλιστεία, πορνό κλπ.), που έχει την ατυχία να είναι «κεφάλαιο με ανάγκες». Εξαιτίας του νόμου προσφοράς και ζήτησης, οι «ανθρώπινες ιδιότητες του εργάτη υπάρχουν μόνο εφόσον υπάρχουν για ένα κεφάλαιο ξένο προς αυτόν». Δηλαδή, οι ανθρώπινες ανάγκες μπορούν να ικανοποιηθούν μόνο εάν συμβάλλουν στη συσσώρευση πλούτου.
Σκοπός της αστικής τάξης είναι να δημιουργεί όλο και περισσότερο μια «κοινωνική πραγματικότητα» με τέτιο τρόπο, που οι άλλοι να τη βιώνουν σαν δική τους. Γιατί, όπως τονίζει ο Λένιν «σε κάθε πολιτισμό υπάρχουν έστω μη αναπτυγμένα στοιχεία δημοκρατικού και σοσιαλιστικού πολιτισμού, γιατί σε κάθε έθνος υπάρχει εργαζόμενη και εκμεταλλευόμενη, μάζα, που οι συνθήκες της ζωής της γεννούν αναπόφευκτα τη δημοκρατική και σοσιαλιστική ιδεολογία. Σε κάθε έθνος όμως υπάρχει και ο αστικός πολιτισμός. Γι’ αυτό «εθνικός πολιτισμός» γενικά είναι ο πολιτισμός των τσιφλικάδων, των παπάδων, της αστικής τάξης».
Σε αυτή τη βάση, διάφοροι παράγοντες που διαμορφώνονται μέσα στα πλαίσια των κοινωνικών ανισοτήτων και έχουν να κάνουν με τις συνθήκες διαβίωσης, τη μόρφωση, τον τρόπο μόρφωσης και εκπαίδευσης, την ανεργία, τη φτώχεια κλπ., δημιουργούν το πλαίσιο ενός «πολιτισμού παρακμής» για τη διαιώνιση του οποίου ηναρκοκουλτούρα και ο αντίστοιχος τρόπος ζωής αφενός ανάγονται σε βασικές προϋποθέσεις και αφετέρου στηρίζονται σε αυτόν.
Τρεις βασικοί άξονες καθορίζουν το ιδεολογικό πλαίσιο του «πολιτισμού της παρακμής»:
α) Η αταξική αντιμετώπιση του κοινωνικού γίγνεσθαι. Διάφορα μηνύματα που απορρέουν από συγκεκριμένα αστικά θεωρητικά μοντέλα, κατακλύζουν τα ΜΜΕ και ιδιαίτερα τα «life-style» περιοδικά. Ενδεικτικά αναφέρουμε τις θεωρίες για τη «μεταβιομηχανική κοινωνία, την «κοινωνία της αφθονίας», την «κοινωνία της πληροφορικής» κλπ. Αυτές και άλλες θεωρητικές προσεγγίσεις της αντικειμενικής πραγματικότητας χρησιμοποιούνται σαν βάση για την παραγωγή μηνυμάτων που αναφέρονται στην «κοινωνική συναίνεση», στο «δυναμικό άτομο που ανέρχεται κοινωνικά και επαγγελματικά με το μυαλό και την εργατικότητά του, κλπ.
Μηνύματα που καλλιεργούν ψεύτικα διλήμματα του τύπου: «Ελευθερία ή ισοπεδωτισμός», «πλουραλισμός ή δημοκρατικός συγκεντρωτισμός» κ.ά..
Αποτέλεσμα άμεσο είναι η έλλειψη «χώρου ελευθερίας», που δημιουργεί ένα αίσθημα του «μη ανήκειν» και κατά συνέπεια, αγωνία, άγχος, στρες. Αυτή η κατάσταση καλλιεργεί το έδαφος για την «κατηγοριοποίηση» των νέων, για την ένταξη σε ομάδες με χαρακτηριστικά που συμβάλλουν στη διατήρηση του συστήματος. Μέσα από διάφορα μηνύματα γίνεται προσπάθεια να αφομοιωθεί η ανεργία σαν μια «μοιραία» φάση της ζωής, να πεισθούν οι νέοι να αφομοιώσουν την αίσθηση του εφήμερου, να διαχειρίζονται και όχι να αντιπαλεύουν την κρίση. Ταυτόχρονα, προσπαθούν να περάσουν την άποψη, πως η ουσία της ζωής είναι έξω από την εργασία γενικά και όχι έξω από την αλλοτριωμένη εργασία. Η έννοια του clubbing και η ταύτιση της τέχνης με τη διασκέδαση, αυτούς τους στόχους εξυπηρετούν. Καλλιεργείται ένα κοινωνικό και ψυχολογικό υπόβαθρο άρνησης του δημιουργικού περιεχομένου της ζωής και ταύτισης με τα φαινόμενα της κρίσης, φυγή στο όνειρο και τη φαντασίωση. Εδώ έχουμε -μεταξύ άλλων- το φαινόμενο των ναρκωτικών, το φανατισμό στον αθλητισμό - εξωκοσμικές αναζητήσεις, κλπ.
β) Αρνηση της αντικειμενικής πραγματικότητας. Εδώ, είμαστε στην αφετηρία μηνυμάτων που ευνοούν το διαχωρισμό υλικού και πνευματικού κόσμου, καλλιεργούν τη φυγή από την πραγματικότητα και γίνονται προαγωγοί της χρήσης ναρκωτικών και διάφορων άλλων υποκατάστατων των ανθρώπινων σχέσεων. Ενας άγριος ανορθολογισμός πριμοδοτείται διαρκώς και έχει σαν στόχο τη μαρξιστική αιτιοκρατία.
γ) Μεταφυσική αντίληψη για την κρίση και δημιουργία ψυχολογίας της κρίσης. Μέσα σε αυτά τα πλαίσια παράγονται μηνύματα που καλλιεργούν την αίσθηση ότι το φαινόμενο της κρίσης είναι απόλυτο και καθολικό. Με διάφορους τρόπους προτείνεται ο ατομικισμός και η μοναξιά, σαν στάση ζωής, πριμοδοτείται ο ανορθολογισμός, η απαισιοδοξία, η ηττοπάθεια. Αλλα μηνύματα προτρέπουν στην αντικατάσταση των ιδανικών από τη μόδα και τα διάφορα στυλ. Θεοποιούν και προβάλλουν το περιθωριακό ως πρότυπο, οδηγούν στη βία, στο πορνό, στην εμπορευματοποίηση των ανθρώπινων σχέσεων, ευνοούν την επιστροφή στα ένστικτα και γεννούν το ρατσισμό, τον εθνικισμό, την εξοικείωση με τον πόλεμο.
Ότι δημοσιεύεται είναι απόσπασμα από άρθρο της ΚΟΜΕΠ Τεύχος 3 του 2000
Σας προτείνουμε ακόμα να διαβάσετε σχετική ανάρτηση του ΚΟΚΚΙΝΟΥ ΑΝΕΜΟΥ με θέμα:
Σας προτείνουμε ακόμα να διαβάσετε σχετική ανάρτηση του ΚΟΚΚΙΝΟΥ ΑΝΕΜΟΥ με θέμα:
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου