ΗΠΑ: Επάνοδος ξεχασμένων μολυσματικών νόσων στην καπιταλιστική μητρόπολη

Στο Κέντρο Τουμέινι για τους χρόνια άστεγους, στο Ντιτρόιτ των ΗΠΑ, άνθρωποι ζουν σε πλαστικές καρέκλες, ορισμένοι επί βδομάδες, κάποιοι ακόμη και χρόνια, καθώς το κέντρο δεν διαθέτει κρεβάτια και δεν έχουν πού αλλού να πάνε. Ο συνωστισμός, οι άθλιες συνθήκες ζωής και υγιεινής, εντείνουν το πρόβλημα διάδοσης των μολυσματικών ασθενειών. Στο Ντιτρόιτ, τη μεγαλύτερη πόλη του Μίσιγκαν, βρίσκεται σε εξέλιξη επιδημία Ηπατίτιδας Α

Από τον Αύγουστο του 2016 μια επιδημία Ηπατίτιδας Α άρχισε να εξαπλώνεται στην αμερικανική πολιτεία του Μίσιγκαν, από την οποία έχουν ασθενήσει έως τώρα 770 άνθρωποι. Πρόκειται για τη μεγαλύτερη επιδημία του είδους στις ΗΠΑ από το 1995, που έγινε διαθέσιμο το εμβόλιο για την ασθένεια αυτή. Η περίπτωση του Μίσιγκαν δεν είναι μεμονωμένη. Η Ηπατίτιδα Α, μια ιογενής νόσος, μόλυνε 700 άτομα στην Καλιφόρνια. Αλλά και η Γιούτα, το Κολοράντο, το Ουαϊόμινγκ και το Κεντάκι χτυπήθηκαν σκληρά.

Η έκταση της επιδημίας είναι ασυνήθιστη. Σε πολλές άλλες περιπτώσεις, η ασθένεια μολύνει μερικές δεκάδες ανθρώπους που συσχετίζονται με τον τόπο προμήθειας τροφής - ασθενούντες εργαζόμενοι σε ταχυφαγεία και εστιατόρια που μολύνουν την τροφή και μέσω αυτής κάποιους πελάτες σε σύντομης χρονικής διάρκειας περιστατικά. Η συνεχιζόμενη επί χρόνια μετάδοση της νόσου από άτομο σε άτομο είναι σπάνια. Ξεχωρίζει και η σφοδρότητα της επιδημίας. Περίπου το 81% όσων μολύνθηκαν στο Μίσιγκαν νοσηλεύτηκαν στη συνέχεια για βλάβες στο συκώτι και 25 είχαν πεθάνει μέχρι τον περασμένο Μάρτη. Συνήθως το ποσοστό όσων έχουν ανάγκη νοσηλείας για την αρρώστια αυτή κυμαίνεται μεταξύ 11% και 22%.

Παρέλαση μικροβίων

Κι άλλες μολυσματικές νόσοι διατρέχουν τις αμερικανικές πόλεις. Το 2017 στη Νέα Υόρκη διαγνώστηκε αριθμός ρεκόρ περιπτώσεων της νόσου των λεγεωνάριων, 65% περισσότερων απ' ό,τι το 2016. Η ασθένεια αυτή είναι μια μορφή βαριάς πνευμονίας, που προκαλείται από βακτήρια που αναπτύσσονται σε συστήματα νερού, κυρίως κλιματισμού. Στο Σαν Φρανσίσκο, ο αριθμός των περιπτώσεων γονόρροιας, μιας σεξουαλικά μεταδιδόμενης ασθένειας που έχει γίνει πολύ ανθεκτική στα αντιβιοτικά, αυξήθηκαν κατά 22% μεταξύ 2015 και 2016. Μάλιστα, οι περιπτώσεις των τριών βασικών σεξουαλικά μεταδιδόμενων νόσων (χλαμύδια, γονόρροια και σύφιλη) έχουν ανέβει σε επίπεδα ρεκόρ σε ολόκληρες τις ΗΠΑ. Αλλά και περιπτώσεις κυκλοσπορίασης, μιας εντερικής νόσου που προκαλείται από παράσιτο στο πόσιμο νερό ή στο νερό των πισινών, σχεδόν διπλασιάστηκε μεταξύ 2016 και 2017. Οι εκδηλώσεις Ηπατίτιδας C, ενός άλλου ιού που πλήττει το συκώτι και επιπλέον συχνά οδηγεί σε χρόνια νόσηση, σχεδόν τριπλασιάστηκαν τα τελευταία πέντε χρόνια.

Ερευνητές στις ΗΠΑ ανησυχούν ότι οι συνέπειες από τις ασθένειες αυτές, που επανέρχονται δυναμικά, θα είναι πιο βαριές τώρα που η χώρα έχει πληθυσμό μεγαλύτερης μέσης ηλικίας, με πολλούς χρονίως ασθενείς και πολλούς με ευάλωτη υγεία. Ασθένειες, που μέχρι πριν λίγα χρόνια εμφανίζονταν σπάνια στις ΗΠΑ, δείχνουν τάση επανεμφάνισης και σύμφωνα με μερικούς επιστήμονες παρασιτικές ασθένειες τείνουν να μονιμοποιηθούν, ενώ ταυτόχρονα γίνεται υποδιάγνωσή τους, καθώς το ιατρικό προσωπικό δεν έχει εξοικείωση με αυτές.

Καπιταλιστική «πρόοδος»

Υπάρχουν πολλοί λόγοι για τις αυξανόμενες μολυσματικές «πλημμυρίδες», αλλά οι ερευνητές συμφωνούν ότι η κύρια αιτία είναι το βάθεμα της φτώχειας στις ΗΠΑ, ενώ βέβαια την ίδια ώρα αρκετοί πλούσιοι γίνονται πλουσιότεροι. Ο αριθμός των νοικοκυριών με ετήσιο εισόδημα μικρότερο των 15.000 δολαρίων αυξήθηκε κατά 37% μεταξύ 2000 και 2016. Στις φτωχότερες περιοχές, όπου σχεδόν οι μισοί άνθρωποι ζουν κάτω από το επίσημα αναγνωρισμένο επίπεδο φτώχειας, ο πληθυσμός διπλασιάστηκε την ίδια περίοδο. Οι άνθρωποι σε αυτές τις περιοχές ζουν σε συνθήκες συνωστισμού, έλλειψης υγιεινής, με περιορισμένη υγειονομική περίθαλψη, πρέπει να εργάζονται κι όταν είναι άρρωστοι, επειδή φοβούνται μην απολυθούν και απομείνουν χωρίς κανένα εισόδημα, έχουν κακή διατροφή, αντιμετωπίζουν καταβλητικό άγχος και είναι πιθανότερο απ' ό,τι άλλοι να καταλήξουν στο αλκοόλ και τα ναρκωτικά. Αυτός είναι ο καπιταλισμός που σαπίζει. Απίστευτος πλούτος για λίγους, βαθιά έως θανατηφόρα φτώχεια για πολλούς, καθημερινή αγωνία και άγχος για το αύριο, για τους περισσότερους από τους υπόλοιπους.

Στην εξάπλωση των επιδημιών, σύμφωνα με τους ειδικούς, συμβάλλει και η αύξηση του πληθυσμού στα αστικά κέντρα κατά 24 εκατομμύρια, μεταξύ 2000 και 2013. Η μεγάλη συγκέντρωση πληθυσμού και η αυξημένη χρήση των μέσων μαζικής μεταφοράς μετατρέπουν τις πόλεις σε συναλλακτήρια μικροβίων. Η προσπάθεια για μείωση της κατανάλωσης Ενέργειας στα κτίρια, με τη μείωση της μέγιστης θερμοκρασίας του νερού θέρμανσης και με χρήση αεροστεγών κουφωμάτων σε πόρτες και παράθυρα, επίσης αυξάνει τον κίνδυνο μόλυνσης. Για τη διάδοση της νόσου των λεγεωνάριων εκτιμάται ότι ιδιαίτερα μεγάλο ρόλο παίζουν τα κεντρικά συστήματα θέρμανσης - ψύξης (φαν κόιλ) σε μεγάλα κτίρια, που γίνονται πεδία ανάπτυξης του μικροβίου. Ερευνητές του πανεπιστημίου του Χονγκ Κονγκ είχαν εκτιμήσει το 2016 ότι το άνοιγμα ενός παραθύρου μπορεί να μειώσει την πιθανότητα μόλυνσης από γρίπη όσο και το σχετικό εμβόλιο! Το γεγονός ότι πολλά δημόσια κτίρια και σχολεία στις ΗΠΑ είναι ηλικίας μεγαλύτερης των 100 ετών (!) και δεν αερίζονται καλά, επιτρέπει στα μικρόβια να συσσωρεύονται στις επιφάνειες και σε θύλακες αέρα. Σε άσχημη κατάσταση βρίσκεται και το δίκτυο ύδρευσης, με τους γερασμένους σωλήνες συχνά να παρουσιάζουν ρήξεις και διαρροές και συνακόλουθα να μολύνονται αυτοί και το νερό που μεταφέρουν με μικρόβια.

Κοινωνικές οι αιτίες

Αυτοί οι παράγοντες υποβοήθησης της διάδοσης των μολυσματικών ασθενειών είναι κοινωνικοί και οικονομικοί, όχι βιολογικοί και ιατρικοί και - διόλου παράξενο - συχνά παραβλέπονται τόσο από επιστήμονες (δεν χρηματοδοτούνται τέτοιες μελέτες) όσο και από τους αστούς πολιτικούς. Λίγες έρευνες γίνονται σχετικά με την επίδραση ευρύτερων κοινωνικών προβλημάτων στην αύξηση της πιθανότητας μολύνσεων, ενώ ταυτόχρονα το αμερικανικό κράτος μειώνει τα κονδύλια για την αντιμετώπιση και τον έλεγχο των μολυσματικών νόσων.

Προφανώς οι άστεγοι είναι ανάμεσα στις ομάδες πληθυσμού που διατρέχουν τον μεγαλύτερο κίνδυνο μολύνσεων. Αλλοι ζουν στους δρόμους, όπου δεν έχουν εύκολη πρόσβαση σε τουαλέτες, νιπτήρες και μπάνια, και άλλοι διαμένουν σε συνθήκες συνωστισμού σε καταφύγια αστέγων, όπου αντιμετωπίζουν περίπου τα ίδια προβλήματα, περιβαλλόμενοι από άρρωστους ανθρώπους που βήχουν και φταρνίζονται. Οι υπηρεσίες Υγείας των ΗΠΑ προτείνουν στους Αμερικανούς όταν είναι άρρωστοι να πλένουν τα χέρια τους συχνά και να μένουν στο σπίτι, αλλά τέτοια δυνατότητα δεν υπάρχει για τους αστέγους.

Αλλά και οι φτωχοί που κατοικούν σε διαμερίσματα - κλουβιά δεν διατρέχουν πολύ μικρότερο κίνδυνο. Λόγω του στρες και γενικότερα των συνθηκών ζωής τους, είναι πιο ευάλωτοι σε ιώσεις. Ερευνα του 2017 έδειξε ότι μια μερίδα υγιεινό φαγητό που περιέχει φρούτα και λαχανικά έχει διπλάσιο κόστος από μια μερίδα ανθυγιεινής τροφής, με γλυκά και αλμυρά σνακ. Ερευνητές του «Τζονς Χόπκινς» διαπίστωσαν ότι στα καταστήματα στις φτωχογειτονιές της Βαλτιμόρης είναι πιο δύσκολο να προμηθευτείς υγιεινή τροφή ακόμη κι αν έχεις τα χρήματα. Ερευνα του 2016 έδειξε ότι συγκεκριμένες διαιτητικές ελλείψεις αυξάνουν τη θνησιμότητα στους ασθενείς με μολυσματικές νόσους.

Η αύξηση του ποσοστού ηλικιωμένων στον πληθυσμό, η αύξηση του ποσοστού των παχύσαρκων και η αύξηση της χρήσης ναρκωτικών διευρύνουν το συνολικό ποσοστό των ευάλωτων ανθρώπων. Σύμφωνα με δεδομένα της κρατικής υπηρεσίας των ΗΠΑ για τις μολυσματικές νόσους (CDC), η Ηπατίτιδα C σκοτώνει σήμερα περισσότερους Αμερικανούς από οποιαδήποτε άλλη μολυσματική νόσο και σ' αυτό παίζει ιδιαίτερο ρόλο η χρήση ναρκωτικών με την ανταλλαγή βελονών. Ταυτόχρονα, οδηγεί και σε μη ασφαλές σεξ, στο οποίο αποδόθηκε η έξαρση σύφιλης στην Πόλη της Οκλαχόμα, που ξέσπασε το Μάρτη του 2017 και διήρκεσε 12 μήνες.

Πλούσιοι και φτωχοί

Οι εργαζόμενοι φτωχοί στις πόλεις είναι επίσης πιθανότερο να διαδώσουν μια μολυσματική ασθένεια, εξαιτίας των συνθηκών εργασίας τους. Περισσότεροι από ένα εκατομμύριο Αμερικανοί με χαμηλό εισόδημα εργάζονται στην προετοιμασία τροφής, με μέσο ετήσιο μισθό 13.200 δολάρια. Πολλοί πηγαίνουν να δουλέψουν ακόμη και όταν είναι άρρωστοι. Μόνο το 52% των εργοδοτών προσφέρουν άδεια ασθενείας μετ' αποδοχών, κι απ' αυτούς το 41% μόνο σε όσους εργάζονται στην επιχείρησή τους για περισσότερο από ένα έτος.

Αν και οι μολυσματικές ασθένειες διαδίδονται μεταξύ των φτωχών, όταν πάρουν επιδημικό χαρακτήρα δεν κάνουν διακρίσεις. Ετσι αρκετοί κάτοικοι του Μίσιγκαν με μεγαλύτερο εισόδημα αρρώστησαν από την επιδημία Ηπατίτιδας Α και μερικοί έχασαν και το συκώτι τους, μπαίνοντας σε φοβερή ταλαιπωρία, με αλλεπάλληλες εγχειρήσεις μεταμόσχευσης. Επιπλέον, όταν μια επιδημία εξαπλωθεί αρκετά και ξεπεράσει μια κρίσιμη μάζα, τείνει να μονιμοποιηθεί. Στο Μίσιγκαν το πρόβλημα της Ηπατίτιδας Α συνεχίζεται επί ενάμισι έτος. Στο Κέιπ Τάουν της Νότιας Αφρικής, η επιδημία φυματίωσης που ξέσπασε τα πρώτα χρόνια του 20ού αιώνα, συνεχίζεται μέχρι σήμερα, χωρίς σημαντικές μεταβολές. Και το πρόβλημα της διαχείρισης των απορριμμάτων συμβάλλει στη διάδοση των μολυσματικών νόσων, ιδίως όσο οι χώροι διάθεσης πλησιάζουν σε κατοικημένες περιοχές. Οπου υπάρχουν σκουπίδια υπάρχουν και αρουραίοι, που είναι φορείς πολλών και διαφόρων μολυσματικών νόσων. Ερευνα του 2007 είχε δείξει ότι το 65% των αρουραίων που εξετάστηκαν στη Βαλτιμόρη ήταν μολυσμένοι με το επικίνδυνο βακτήριο της λεπτοσπείρωσης, που διαδίδεται με επαφή με τα ούρα των μολυσμένων ζώων.

Πηγή: ΚΥΡΙΑΚΑΤΙΚΟΣ ΡΙΖΟΣΠΑΣΤΗΣ

Επιμέλεια:
Σταύρος ΞΕΝΙΚΟΥΔΑΚΗΣ
Πηγή: «Scientific American»