Οι εξελίξεις στο αστικό πολιτικό σύστημα
Εχουμε επισημάνει από τις δύο προηγούμενες Συνόδους της ΚΕ ότι οι εκλογές του Ιούνη του 2023 κατέγραψαν ένα ενισχυμένο εκλογικό ποσοστό για την κυβέρνηση της ΝΔ (41%), την εκλογική κατάρρευση του ΣΥΡΙΖΑ, μια τάση ενίσχυσης της αποχής και την εκλογική άνοδο του ΚΚΕ, ενώ τα στοιχεία αυτά με διαφοροποιήσεις επιβεβαιώθηκαν και στις δημοτικές και περιφερειακές εκλογές του Οκτώβρη, αν και στον δεύτερο γύρο κυρίως εκφράστηκε και μια μεγαλύτερη δυσαρέσκεια προς τη ΝΔ, στέλνοντάς της μήνυμα άρνησης μιας «εν λευκώ εξουσιοδότησης».
Από την επομένη ακόμα των βουλευτικών εκλογών ξεκίνησε η συζήτηση ότι δεν είναι δυνατόν το αστικό πολιτικό σύστημα να στηρίζεται σε μια κατάσταση «ενάμισι κόμματος», δηλαδή να εμφανίζεται η δυνατότητα κυβερνητικής λύσης μόνο από τον έναν πόλο του αστικού πολιτικού συστήματος, τον λεγόμενο «κεντροδεξιό - φιλελεύθερο», και ο άλλος πόλος, ο «σοσιαλδημοκρατικός», να «χωλαίνει» απελπιστικά.
Ο αστικός προβληματισμός εδράζεται ουσιαστικά σε δύο - κρίσιμα για τη σταθερότητα του συστήματος - ζητήματα. Το πρώτο είναι η «εξισορρόπηση» ανταγωνιστικών συμφερόντων εντός της ίδιας αστικής τάξης, τα οποία διαπλέκονται και με τα αστικά πολιτικά κόμματα ή μερίδες τους και σε κρίσιμες περιόδους σχετίζονται και με ζητήματα διεθνών ιμπεριαλιστικών συμμαχιών. Το δεύτερο είναι η ικανότητα του αστικού πολιτικού συστήματος να εκτονώνει και να απορροφά τη λαϊκή δυσαρέσκεια μεταγγίζοντάς την πότε στον έναν πότε στον άλλον αστικό πόλο, μέσα από ένα σύστημα εναλλαγής και αναζήτησης ευρύτερων πολιτικών συναινέσεων.
Ολα τα παραπάνω αλληλεπιδρούν, γι' αυτό μια σειρά από «στρατηγικές» αστικές αναλύσεις διαπιστώνουν ότι ο δρόμος της «νέας κυβέρνησης» της ΝΔ δεν είναι στρωμένος με ροδοπέταλα, εστιάζοντας στα ζητήματα:
- της αναμενόμενης ύφεσης στην Ευρωζώνη,
- της όξυνσης των ιμπεριαλιστικών ανταγωνισμών και της εμπλοκής της Ελλάδας σε αυτούς,
- ορισμένων αποφάσεων που η κυβέρνηση είναι υποχρεωμένη και δεσμευμένη στον αμερικανοΝΑΤΟικό παράγοντα να πάρει πρώτα απ' όλα στα Ελληνοτουρκικά και το Κυπριακό,
- της υλοποίησης προγράμματος «μεταρρυθμίσεων», αρκετές από τις οποίες είναι προαπαιτούμενα στο πλαίσιο του Ταμείου Ανάκαμψης (Φορολογικό, Υγεία, Ανώτατη Εκπαίδευση, μίνι Ασφαλιστικό κ.ά.) και άλλων δεσμεύσεων στο πλαίσιο της Ευρωπαϊκής Ενωσης και οι οποίες αντικειμενικά προκαλούν ή θα προκαλέσουν νέα επιδείνωση και δυσαρέσκεια των εργατικών - λαϊκών δυνάμεων απέναντι στην κυβέρνηση,
- υποδομών και πολιτικής προστασίας, αξιοποιώντας και το master plan της Θεσσαλίας, που αναμένεται να ανακοινωθεί τον Φλεβάρη,
- της προώθησης ορισμένων θεσμικών αλλαγών όπως η καθιέρωση του γάμου ομόφυλων ζευγαριών κ.λπ.
Σε γενικές γραμμές, το κεφάλαιο, η αστική τάξη της χώρας στηρίζουν την κυβέρνηση της ΝΔ και την πολιτική της. Ταυτόχρονα, η κυβέρνηση της ΝΔ απολαμβάνει την πλήρη στήριξη των ΗΠΑ, ΝΑΤΟ και ΕΕ. Η κυβέρνηση αξιοποίησε τη σχετικά πιο ευνοϊκή συγκυρία ως προς τον καπιταλιστικό οικονομικό κύκλο, επέδειξε και ορισμένη πολιτική ευελιξία και ικανότητα προσαρμογής με κριτήριο τα συμφέροντα του κεφαλαίου - όπως λένε στελέχη της με «ρεαλισμό και χωρίς ιδεολογικές αγκυλώσεις», όπως η εφαρμογή επεκτατικών μέτρων στην οικονομία, η τροπολογία που κατέθεσε για τους μετανάστες εργάτες, ενώ βέβαια υλοποίησε και τα προβλεπόμενα από τη Συμφωνία των Πρεσπών κ.ά. Αν και γενικά η αστική τάξη στηρίζει τη διακυβέρνηση της ΝΔ, δεν πρέπει να φύγουν της προσοχής μας ζητήματα στα οποία εκδηλώνονται διαφωνίες και ανταγωνισμοί στους κόλπους της αστικής τάξης, που βεβαίως επιδρούν και στην κυβέρνηση και ενδεχομένως να επιδράσουν ακόμα περισσότερο στο μέλλον. Οπως:
-- Η μοιρασιά πακέτων της ΕΕ και του Ταμείου Ανάκαμψης που αφορούν τον προσανατολισμό των επενδύσεων, με διάφορες πλευρές να γκρινιάζουν ότι ωφελημένοι βγαίνουν μια σειρά από επιχειρηματίες που συνδέονται άμεσα με την ηγεσία της ΝΔ.
-- Η πορεία υλοποίησης των σχεδίων για την «πράσινη ανάπτυξη» με προβληματισμούς από τμήματα του κεφαλαίου και για τον τρόπο εφαρμογής τους, αλλά και για την κατεύθυνση πλήρους εγκατάλειψης σχεδίων εκμετάλλευσης ενεργειακών πηγών που υπάρχουν στη χώρα.
-- Το μείγμα δημοσιονομικής σταθερότητας και επεκτατικής - περιοριστικής πολιτικής με αντιρρήσεις που εκφράζονται κυρίως από ΤτΕ και την ΕΚΤ.
-- Επιφυλάξεις και αντιρρήσεις για συμβιβασμούς με την Τουρκία που εκδηλώνονται και μέσα στην κυβέρνηση.
-- Προβληματισμοί για την πλήρη ταύτιση της κυβέρνησης με την πολιτική της κυβέρνησης Μπάιντεν των ΗΠΑ στον πόλεμο στην Ουκρανία, αλλά και στην Παλαιστίνη.
Ολα αυτά είναι ζητήματα προς παρακολούθηση.
Το γενικότερο κλίμα στους εργαζόμενους και τις άλλες λαϊκές δυνάμεις, όπως αυτό εκφράζεται και σε σχετικές δημοσκοπήσεις, αλλά επιβεβαιώνεται από την πείρα δράσης των Κομματικών Οργανώσεων, φανερώνει δυσαρέσκεια, ανησυχία, αγωνία για το μέλλον. Η συσπείρωση ενός σημαντικού ποσοστού γύρω από την κυβέρνηση της ΝΔ, όπως εκφράστηκε και εκλογικά, έχει μεν αντιφατικά στοιχεία, ωστόσο αποδεικνύει ότι το βασικό κριτήριο είναι η «κυβερνησιμότητα», η «σταθερότητα», η «διαχείριση» των προβλημάτων με πολύ χαμηλές προσδοκίες. Περισσότερο εκφράζει την προσδοκία να μη χειροτερεύσουν τα πράγματα, παρά να βελτιωθούν προς το καλύτερο. Η ΝΔ διακυβέρνησε από το 2019 μέχρι σήμερα σε μια πιο ευνοϊκή - για την ίδια - συγκυρία, συγκρίνοντας με άλλες περιόδους της τελευταίας 15ετίας. Σε αυτήν την περίοδο η οικονομία βρισκόταν σε φάση ανόδου και στην ΕΕ επικράτησε ένας προσανατολισμός μιας πιο «χαλαρής» δημοσιονομικής πολιτικής, που επέτρεψε να διαχειριστεί διαφορετικά και τις επιπτώσεις της οικονομικής κρίσης που εκδηλώθηκε την περίοδο της πανδημίας. Σε αυτήν τη βάση δεν πρέπει σε καμία περίπτωση να υποτιμήσουμε την προσπάθεια που κάνει η κυβέρνηση να αμβλύνει ή ακόμα και να ενσωματώσει εργατική - λαϊκή δυσαρέσκεια μέσω των διάφορων συστημάτων «pass», αποζημιώσεων για καταστροφές, την ειδική παρέμβαση σε μεσαία στρώματα, αν και ο νέος φορολογικός νόμος θίγει αρκετά ένα μέρος τους.
Ουσιαστικά, επέδρασε και επιδρά, όπως σωστά έχουμε επισημάνει, η λογική του «μικρότερου κακού», μόνο που αυτήν τη φορά εξαιτίας μιας σειράς παραγόντων, αυτή η λογική δεν τροφοδοτεί τη σοσιαλδημοκρατία αλλά τον αντίπαλό της αστικό πόλο.
Ωστόσο, μια σειρά από παράγοντες όπως η μεγάλη αυξανόμενη ακρίβεια, το «εξανεμιζόμενο» εισόδημα, οι φυσικές καταστροφές και οι επιπτώσεις από αυτές, η κατάσταση στο σύστημα Υγείας τροφοδοτούν δυσαρέσκεια, αγανάκτηση, διαμαρτυρία.
Επίδραση στις διεργασίες στο αστικό πολιτικό σύστημα θα έχει σίγουρα και η καθιέρωση της «επιστολικής ψήφου» που στηρίζουν όλα τα υπόλοιπα κόμματα εκτός από το ΚΚΕ. Μια διαδικασία που μπορεί να ανοίξει τον δρόμο και για άλλες αλλαγές στο μέλλον (π.χ. ηλεκτρονική ψηφοφορία κ.λπ.). Πρώτα απ' όλα γιατί ενισχύει την πιο παθητική πολιτική στάση, μακριά από την όποια πολιτική ζύμωση και αντιπαράθεση, πάει «γάντι» με τα διαδικτυακά κόμματα, τα λόμπι των influencer κ.λπ. Είναι σίγουρο ότι θα πολλαπλασιαστούν οι κάθε είδους πιέσεις και εκβιασμοί σε ψηφοφόρους από επιχειρηματικά και πολιτικά συμφέροντα. Επίσης, διευκολύνει την ούτως ή άλλως επιχειρούμενη αλλοίωση του εκλογικού σώματος, διευρύνοντας τις δυνατότητες ψήφου του τμήματος ομογενών που δεν έχουν καμιά κοινωνική, οικονομική σύνδεση με τη χώρα. Την ψήφο των αποδήμων σηκώνει ψηλά και η ηγεσία Κασσελάκη του ΣΥΡΙΖΑ, αξιοποιώντας και τους δεσμούς που έχει με την «αμερικανική ομογένεια».
